Κυριακή 31 Αυγούστου 2014

Τα βιβλία του φθινοπώρου

Γράφει η Σταυρούλα Παπασπύρου (Ελευθεροτυπία)
Ανάμεσα στους συγγραφείς που θα δημοσιεύσουν νέα δουλειά συναντάμε τον Ιαν Μακ Γιούαν και τον Χαρούμι Μουρακάμι, τη Μάργκαρετ Ατγουντ, τον Τζέιμς Ελρόι και τη Χίλαρι Μαντέλ, τον Κολμ Τόιμπιν, τον Πίτερ Κάρεϊ, τη Σάρα Γουότερς, τον Νικ Χόρνμπι όπως και τους Ουίλιαμ Γκίμπσον και Ρίτσαρντ Φορντ. Στη δική μας βιβλιαγορά η εκδοτική παραγωγή κορυφώνεται αργότερα, παραμονές των Χριστουγέννων. Ωστόσο, διατρέχοντας τα ενημερωτικά δελτία των οίκων που κρατούν σημαντικό μερίδιο στην ελληνική πεζογραφία, βλέπουμε επίσης αρκετά γνωστά ονόματα στη φθινοπωρινή τους σοδειά.

Στον κατάλογο του «Πατάκη» δεσπόζει αυτό του Μένη Κουμανταρέα για το νέο του μυθιστόρημα «Ο θησαυρός του χρόνου». Εναν χρόνο μετά το «Θάνατο στο Βαλπαραΐζο», όπου έδωσε μια μυθιστορηματική εκδοχή του τελευταίου ανατολικογερμανού ηγέτη Ερίκ Χόνεκερ, ο Κουμανταρέας επιστρέφει μ' ένα έργο που μιλά για την απώλεια, ενσωματώνοντας στις σελίδες του πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία. Ολοκληρωμένο μετά το θάνατο της γυναίκας που συντρόφευε τον ίδιο επί δεκαετίες, ο «Θησαυρός του χρόνου» παρουσιάζεται ως «μια αφήγηση ανάμεσα στην παραίσθηση και την πραγματικότητα, δοσμένη με μαστοριά αλλά και οξύτατη κοινωνική παρατήρηση».
Από τις ίδιες εκδόσεις περιμένουμε το νέο βιβλίο του Σωτήρη Δημητρίου, μια κοινωνική κωμωδία με τίτλο «Κοντά στην κοιλιά», τη συλλογή διηγημάτων -τα περισσότερα ανέκδοτα- της Μαρίας Μήτσορα «Από τη μέση και κάτω», ένα απάνθισμα σύντομων πεζών του Αχιλλέα Κυριακίδη της περιόδου 1973-1995, καθώς και το -αισθηματικό, κι όχι ιστορικό όπως τα προηγούμενα- μυθιστόρημα του Πασχάλη Λαμπαρδή «Ενα». Ο Αύγουστος Κορτώ, που την περσινή χρονιά γνώρισε μεγάλη επιτυχία με το «Βιβλίο της Κατερίνας», θα επανέλθει με «μια ιστορία για την παραφροσύνη της αγάπης που όπως και η πραγματικότητα ξεπερνάει τη φαντασία» («Επειδή είναι η καρδιά μου»), ενώ ο Τεύκρος Μιχαηλίδης, αφήνοντας για λίγο στην άκρη τη μυθοπλασία, συμμετέχει στη σειρά «Μιλώντας για...», μυώντας μια ανήσυχη έφηβη στο μαγικό όσο και παρεξηγημένο κόσμο των αριθμών («Μιλώντας στην Αννα για τα μαθηματικά»).

Το πιο δυνατό χαρτί των εκδόσεων «Πόλις» σε ό,τι αφορά την ελληνική λογοτεχνία δεν είναι άλλο από το καινούργιο βιβλίο του Χρήστου Οικονόμου, ο οποίος τόση αίσθηση προκάλεσε πριν από λίγα χρόνια με τα διηγήματα της συλλογής «Κάτι θα γίνει, θα δεις». Αυτή τη φορά ο Οικονόμου υπογράφει το πρώτο μέρος μιας φιλόδοξης τριλογίας διηγημάτων «για τους μικρούς εμφύλιους που διεξάγονται σ' ένα νησί του Αιγαίου», που φέρει τον τίτλο «Το καλό θα' ρθει από τη θάλασσα». Οι υπόλοιπες φθινοπωρινές προτάσεις του «Πόλις» περιλαμβάνουν την παρθενική μυθιστορηματική απόπειρα της βραβευμένης μεταφράστριας Μαργαρίτας Ζαχαριάδου «Το Παρόν αποτελεί προϊόν μυθοπλασίας», το υλικό της οποίας είναι εμπνευσμένο από αναρτήσεις στο facebook, τη νέα συλλογή διηγημάτων του Λάκη Παπαστάθη «Ο δάσκαλος αγαπούσε το βωβό κινηματογράφο» και το μυθιστόρημα «Ακόμα φεύγει» της Ευγενίας Μπογιάνου, η οποία έχει στο ενεργητικό της και τις σκληρές ιστορίες της συλλογής «Κλειστή πόρτα».
   
 Ο «Καστανιώτης» ξεκινά μια νέα συνεργασία φέτος με την πολυβραβευμένη πεζογράφο Νίκη Αναστασέα, εκδίδοντας έναν τόμο με διηγήματα και νουβέλες της, «Τα άγρια περιστέρια», όπου πρωταγωνιστούν «άνθρωποι που παλεύουν, πέφτουν, σηκώνονται, επιτίθενται ή υπομένουν καρτερικά τη μοίρα τους». Από εκεί αναμένονται επίσης τα νέα μυθιστορήματα των Λένου Χρηστίδη («Η μελαμψή Παρθένος») και Αλέξη Σταμάτη («Μελίσσια»), ο πρώτος τόμος της τριλογίας της Ιωάννας Μπουρατζοπούλου «Ο Δράκος της Πρέσπας» και το σπονδυλωτό μυθιστόρημα του Νίκου Α. Μάντη «Πέτρα-Ψαλίδι-Χαρτί», η ήδη δημοσιευμένη στα αγγλικά μυθιστορηματική εκδοχή της επόμενης ταινίας του Κώστα Ζάππα «Φρανκενστάιν Rec», η ιστορία μιας δυναστείας οινοπαραγωγών όπως απλώνεται στο μυθιστόρημα της Ελένης Πριοβόλου «Vino Santo», και το πρώτο πεζό της νεαρής στιχουργού Ελεάνας Βραχάλη «Φυλακή Υψίστης Ασφαλείας».
Οι εκδόσεις «Μεταίχμιο» με τη σειρά τους υποδέχονται την Τατιάνα Αβέρωφ καθώς και τον Μιχάλη Γεννάρη, ο οποίος το 2011 είχε αποσπάσει το κρατικό βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα και το αντίστοιχο βραβείο του «Διαβάζω» για το «Πρίγκιπες και δολοφόνοι». Η πρώτη, στο καινούργιο της βιβλίο «Δέκα ζωές σε μία», εξιστορεί την πολυτάραχη ζωή του πατέρα της Ευάγγελου Αβέρωφ, επιχειρώντας ν' αποτυπώσει την ατμόσφαιρα που επικρατούσε στην Ελλάδα από τις αρχές του 20ού αιώνα ώς τις αρχές του εμφυλίου, ενώ ο δεύτερος υπογράφει ένα μυθιστόρημα μαθητείας, τον «Σαξοφωνίστα», όπου παρακολουθεί τη δημιουργική εξέλιξη ενός ζωγράφου μεταξύ Ρέικιαβικ, Αθήνας, Τελ Αβίβ, Βιέννης, Στοκχόλμης και Αντβέρπης και υπό το βλέμμα τριών ξεχωριστών γυναικών.
   
 Ο «Κέδρος», πέρα από την αξιοποίηση του κλασικού του καταλόγου με νέες εκδόσεις των διηγημάτων του Στρατή Τσίρκα, της «Κάδμως» της Μέλπως Αξιώτη και των «Παιδιών του Κρόνου» του Αλέξανδρου Κοτζιά («Ιαγουάρος» - «Η μηχανή» - «Ο πυγμάχος» - «Το σοκάκι»), προτείνει μεταξύ άλλων ένα ακόμη έργο της Κύπριας πεζογράφου Αγγελικής Σμυρλή, το «Θεοδούλου Λτδ»: ένα μυθιστόρημα για τη «φούσκα» που οδήγησε σ' ένα από τα μεγαλύτερα κραχ την κυπριακή οικονομία, διαφωτιστικό για πολλές κρυφές όψεις της κοινωνίας και των νοοτροπιών που άνθησαν στα τελευταία χρόνια στο νησί. Οσο για τις εκδόσεις της «Εστίας», στον φθινοπωρινό της κατάλογο συναντάμε τον Μιχάλη Μοδινό και τον Γ.-Ι. Μπαμπασάκη με τα καινούργια μυθιστορήματά τους «Τελευταία έξοδος: Στυμφαλία» και «Αγάπη/Love» αντίστοιχα, τη νέα συλλογή του διηγηματογράφου Δημήτρη Πετσετίδη «Επί τέσσερα» και το νέο πεζό του κινηματογραφιστή Χρήστου Βούπουρα «7 θυμοί».

Παρασκευή 29 Αυγούστου 2014

Μια άλλη ματια για τον Μπρεχτ

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Βήματος, για τον αγγλοσαξονικό κόσμο ο Μπέρτολτ Μπρεχτ είναι ο μεγάλος άγνωστος. Ταυτισμένος απόλυτα με την αριστερή ιδεολογική του υπόσταση και μαρκαρισμένος με τη στάμπα του αμετανόητου σταλινικού από τα χρόνια του Berliner Ensemble στην Ανατολική Γερμανία, ο συγγραφέας αριστουργημάτων όπως η «Οπερα της Πεντάρας», το «Μαχαγκόνι» και «Η άνοδος του Αρτούρο Ούι» αποτελεί μια σημείωση στο θεατρικό περιθώριο. Επομένως, η ενθουσιώδης υποδοχή της νέας βιογραφίας του («Bertolt Brecht. A literary life», εκδ. Bloomsbury, 38 ευρώ) από τον Στίβεν Πάρκερ, καθηγητή του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, σηματοδοτεί για τον βρετανικό Τύπο μια ευκαιρία επανεκτίμησης του γερμανού καλλιτέχνη.

Σύμφωνα τόσο με τον ίδιο τον Πάρκερ όσο και με τον Μάικλ Χόφμαν του «Times Literary Supplement» εξήντα σχεδόν χρόνια μετά τον θάνατο του Μπρεχτ το 1956 είναι η κατάλληλη χρονική στιγμή για μια αναθεώρησή του. Χωρίς να παραλείπει κανείς την πολιτική του διάσταση, θα πρέπει να θυμάται ότι υπήρξε θύμα της διαμάχης Ανατολής - Δύσης στη σκληρότερη φάση του Ψυχρού Πολέμου. Χωρίς να αποσιωπά το Βραβείο Ειρήνης Στάλιν του οποίου υπήρξε αποδέκτης, θα πρέπει να έχει κατά νου επίσης ότι βρισκόταν υπό παρακολούθηση από τη Στάζι («αυτή η χώρα με τρομάζει» έλεγε συχνά). Χωρίς τέλος να αμφιβάλλει για το γεγονός ότι φερόταν άσχημα σε συνεργάτες και ερωτικές συντρόφους, ότι είχε μια εξόχως μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του ή ότι ήταν παντελώς ανεξέλεγκτος ως χαρακτήρας, θα πρέπει να λάβει υπόψη του ότι σε αυτά δεν απείχε πολύ από διάφορους που απολαμβάνουν το καθεστώς της μεγαλοφυΐας - τον Πικάσο, για παράδειγμα.

Για να αναδείξει την προσωπικότητα του Μπρεχτ, ο Πάρκερ τον αναλύει στη σωματική και στη διανοητική του διάσταση. Νευρασθενικός, σωματικά αδύναμος, πλήρης φοβιών, ο Μπρεχτ ξεπέρασε τα μειονεκτήματά του με παραδειγματική πειθαρχία και απαράμιλλο εργασιακό ήθος. Ο Πάρκερ ωστόσο δείχνει ότι οι μικρές καθημερινές απολαύσεις (το ψωμί, το κρέας, η μπίρα) υμνούνται στο σύνολο του έργου του ακριβώς επειδή η ασθενική του κράση τις περιόριζε. Κλειδί για την ερμηνεία της ιδιοσυγκρασίας του θεωρεί ένα μείγμα μόνιμης αντιρρητικής στάσης, εκλεκτικισμού, απουσίας συστηματικότητας και διανοητικής ελευθεριότητας: «ένας άνθρωπος πάει χαμένος με μία μόνο θεωρία», διακήρυττε, «χρειάζεται αρκετές, τέσσερις, πολλές!». Από κάποιες απόψεις ο Μπρεχτ εξελισσόταν, δεν άλλαζε όμως - οι βασικές του ανάγκες, το γράψιμο, το θέατρο και οι γυναίκες παρέμειναν αναλλοίωτες από την εφηβική του ηλικία. Οσον αφορά ειδικά τις τελευταίες, μία δεν ήταν ποτέ αρκετή: ο Πάρκερ αφηγείται ένα χαρακτηριστικό επεισόδιο της νεανικής ηλικίας του συγγραφέα όπου φλέρταρε με επτά γυναίκες παράλληλα, κατακτώντας τις διαδοχικά και συνεχίζοντας ακάθεκτος για τις επόμενες, δίχως να σκεφτεί καν να αποδεσμεύσει τις προηγούμενες.

Η διαμορφωτική εμπειρία του Μπρεχτ, όπως και πλήθους άλλων διανοουμένων της εποχής του, ήταν κατά τον Στίβεν Πάρκερ εκείνη της εξορίας. Φεύγοντας από τη χιτλερική Γερμανία περιπλανήθηκε στη Δανία, στη Σουηδία, στη Φινλανδία, στις ΗΠΑ, στην Ελβετία. Την καταδίωξη των ναζί διαδέχθηκαν η καχυποψία του FBI και η «μαύρη λίστα» του Χόλιγουντ στα χρόνια της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Ενεργειών του γερουσιαστή Μακάρθι. Επιλέγοντας την Ανατολική Γερμανία κέρδισε το προνόμιο να θεωρείται ένας άνθρωπος-θεσμός, βρέθηκε όμως υπό το άγρυπνο μάτι του κομματικού μηχανισμού, εξόριστος εκ νέου στον παράδεισο του υπαρκτού σοσιαλισμού. «Δεν θέλει να μάθει να γράφει από τον [ηγέτη της Ανατολικής Γερμανίας] Ούλμπριχτ», υπαγόρευσε κάποτε σε έναν βοηθό του, «οι πολιτικοί οφείλουν να μαθαίνουν από τους ποιητές».

Πέμπτη 28 Αυγούστου 2014

71ο Φεστιβάλ Βενετίας: Τα highlights

Μεγάλα ονόματα, σπουδαίοι σκηνοθέτες και ποικιλία επιλογών στη φετινή Μόστρα.
Ποντάροντας ακόμη μια φορά στο τρίπτυχο «ποιότητα, ανακάλυψη, ποικιλία», το Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας σηκώνει αύριο (27 Αυγούστου) αυλαία. Πρόκειται για την 71η Μόστρα (έως 6 Σεπτεμβρίου) που για πρώτη φορά στην ιστορία της θα έχει έναν μουσικοσυνθέτη ως πρόεδρο της κριτικής επιτροπής που θα απονείμει τον Χρυσό Λέοντα και τα υπόλοιπα βραβεία της διοργάνωσης. Ο Γάλλος Αλεξάντρ Νεσπλά, λοιπόν, θα προεδρεύσει έχοντας ως συνοδοιπόρους-μέλη την κινέζα ηθοποιό/ σκηνοθέτη Τζόαν Τσεν, τον γερμανό σκηνοθέτη Φίλιπ Γκρόνινγκ, την αυστριακή ομόλογό του Τζέσικα Χάουσνερ, τον ινδό πεζογράφο Τζούμπα Λαχίρι, την εγγλέζα ενδυματολόγο Σάντι Πάουελ, τον βρετανό ηθοποιό Τιμ Ροθ, τον παλαιστίνιο σκηνοθέτη Ελιά Σουλεϊμάν και τον ιταλό ηθοποιό/ σκηνοθέτη Κάρλο Βερντόνε.
Πριν περάσουμε σε μερικές επισημάνσεις για τη διοργάνωση και τις συμμετέχουσες –διαγωνιζόμενες και μη– ταινίες, ας σημειώσουμε πως φέτος η Σάλα Νταρζένα στο νησάκι Λίντο της Βενετίας θα υποδεχτεί το κοινό εντελώς ανακαινισμένη, με χωρητικότητα που ξεπερνάει πια τις 1.400 θέσεις και ολοκαίνουρια τεχνολογική υποδομή αιχμής.
• Στο τμήμα «Ορίζοντες» πρόεδρος της κριτικής επιτροπής θα είναι η σκηνοθέτιδα Αν Χούι από το Χονγκ Κονγκ, ενώ μέλη θα είναι η ισραηλινή ηθοποιός Μοράν Ατίας, η σουηδέζα σκηνοθέτιδα/ ηθοποιός Περνίλα Άουγκουστ, ο αμερικανός σεναριογράφος/ σκηνοθέτης Ντέιβιντ Τσέιζ, ο σκηνοθέτης Μαχάματ-Σαλέχ Χαρούν από το Τσαντ, ο ιταλός σκηνοθέτης Ρομπέρτο Μινερβίνι και η τουρκάλα  σινεκριτικός Αλίν Τασκιγιάν.
• Ο πρόεδρος της Μόστρα, Αλμπέρτο Μπαρμπέρα, αφού τόνισε ότι το βενετσιάνικο φεστιβάλ οφείλει να είναι εκλεκτικό –κάνοντας μια έμμεση νύξη για το χρονικά «αντίπαλο» και πιο πολυσυλλεκτικό Φεστιβάλ του Τορόντο– αποκάλυψε ότι τελικά από τις κοντά 1.500 ταινίες που τέθηκαν υπόψιν της διοργάνωσης, θα προβληθούν μόλις 55. Από αυτές, οι 20 στο διαγωνιστικό πρόγραμμα, ενώ 54 συνιστούν παγκόσμιες πρεμιέρες.
• Ταινία έναρξης, η διαγωνιζόμενη μαύρη κωμωδία «Birdman or the Unexpected Virtue of Ignorance» του Μεξικανού Αλεχάντρο Ινιαρίτου, με τον (αναγεννημένο) Μάικλ Κίτον στο ρόλο ενός ξεπεσμένου κινηματογραφικού ηθοποιού που πασχίζει να ανεβάσει ένα θεατρικό στο Μπρόντγουεϊ. Στο φιλμ παίζουν ακόμη οι Ζακ Γκαλιφιανάκις, Έντουαρντ Νόρτον, Έμα Στόουν και Ναόμι Ουάτς, οι περισσότεροι εκ των οποίων αναμένεται να περπατήσουν στο κόκκινο χαλί του Λίντο. 
• Ταινία λήξης, αλλά εκτός διαγωνιστικού, το «The Golden Era» της Αν Χούι, μια σινεβιογραφία που καταπιάνεται με τη ριζοσπαστική και αμφιλεγόμενη κινέζα συγγραφέα, Σιάο Χονγκ.
• Από την ανεξάρτητη αμερικανική παραγωγή και εντός διαγωνιστικού με ενδιαφέρον αναμένονται το δράμα του Ντέιβιντ Γκόρντον Γκριν «Manglehorn», με τον Αλ Πατσίνο στο ρόλο ενός ερωτολαβωμένου κλειδαρά, το διαγωνίως αντιπολεμικό «Good Kill» του Άντριοιυ Νίκολ με πρωταγωνιστή τον Ίθαν Χοκ, και το «στεγαστικό» δράμα του Ραμίν Μπαχρανί «99 Homes» με τον εκ του Spider-Man προερχόμενο, Άντριου Γκάρφιλντ.
• Με ξεχωριστό ενδιαφέρον, για προφανείς λόγους, αναμένεται και το (διαγωνιζόμενο) «Pasolini» του Έιμπελ Φεράρα, το οποίο γυρίστηκε στη Ρώμη κι επικεντρώνεται στην τελευταία μέρα ζωής (και δολοφονίας) του Πιερ Πάολο Παζολίνι. Τον οποίον, σε ένα άκρως ενδιαφέρον κάστινγκ, υποδύεται ο Ουίλεμ Νταφόε.
• Σε αντίθεση με την περσινή διοργάνωση, φέτος το γαλλικό σινεμά θα έχει ισχυρή παρουσία στο διαγωνιστικό. Ξεχωρίζουν το δράμα «Three Hearts» του Μπενουά Ζακό με πρωταγωνίστριες τη Σαρλότ Γκενσμπούρ, την Κατρίν Ντενέβ και την κόρη της, Κιάρα Μαστρογιάνι, και η κωμωδία «Η εκδίκηση της δόξας» του Ξαβιέ Μποβουά, η οποία αφηγείται την αληθινή απόπειρα «απαγωγής» του φέρετρου του Τσάρλι Τσάπλιν στην Ελβετία του 1970.
• Πώς και πώς αναμένεται η νέα ταινία του Φατίχ Ακίν, μια συμπαραγωγή Γερμανίας, Γαλλίας, Ιταλίας, Ρωσίας, Καναδά, Πολωνίας και (φυσικά) Τουρκίας, που γυρίστηκε στον Καναδά, την Κούβα, την Ιορδανία και τη Γερμανία. Ο λόγος, για το διαγωνιζόμενο «The Cut» με τον (όμορφο) Γάλλο Ταχάρ Ραχίμ στο ρόλο ενός άνδρα που χάνει τη λαλιά του.
• Ο μοναδικός πρωτοεμφανιζόμενος σκηνοθέτης στο επίσημο διαγωνιστικό είναι ο Τούρκος Καάν Μουτζέτσι με το δράμα «Sivas» -όπερ έδει δείξαι…
• Ο σπουδαίος σουηδός μάστορας του παραλόγου, Ρόι Άντερσον, επιστρέφει και διαγωνίζεται με το «Ένα περιστέρι κάθισε σε ένα κλαδί στοχαζόμενο για την ύπαρξή του», μια συμπαραγωγή Σουηδίας, Γερμανίας, Νορβηγίας και Γαλλίας, η οποία κλείνει την τριλογία που άνοιξε το 2000 με το εξαιρετικό «Τραγούδια από το δεύτερο όροφο» και συνεχίστηκε το 2007 με το «You, the Living».
• Τη μέρα που θα διαγωνίζεται το προρρηθέν «Manglehorn», στο Λίντο θα προβληθεί εκτός διαγωνισμού και το «The Humbling» του Μπάρι Λέβινσον, επίσης με πρωταγωνιστή τον Αλ Πατσίνο. Πρόκειται για μεταφορά του 30ού μυθιστορήματος του Φίλιπ Ροθ, «Η ταπείνωση» που πραγματεύεται τη σχέση ενός γερασμένου ηθοποιού με μια νεαρή λεσβία (την ενσαρκώνει η ανερχόμενη Γκρέτα Γκέργουικ).

Πηγή  http://tospirto.net

Τετάρτη 27 Αυγούστου 2014

Η ενιαία τιμή βιβλίου, η επέλαση της Amazon και ο Τασούλας

Επικαλούμενη ένα πρόσφατο κύριο άρθρο της γαλλικής εφημερίδας «Le Monde» υπό τον τίτλο «Βιβλίο, κινηματογράφος: σταματώντας την επέλαση της Amazon» η Ένωση Ελληνικού Βιβλίου, επανέρχεται, με σημερινή ανακοίνωσή της, στο ζήτημα της ενιαίας τιμής του βιβλίου και ερωτά τον υπουργό Πολιτισμού Κωνσταντίνο Τασούλα «αν έχει γνώση του θέματος».

Σύμφωνα με το ΒΗΜΑ, πλέον, μετά από σχετική απόφαση της κυβέρνησης, η ενιαία τιμή διατηρείται μόνο για τα λογοτεχνικά βιβλία και μόνο για την πρώτη τους έκδοση. Εις ό,τι αφορά τα υπόλοιπα (π.χ. επιστημονικά) η τιμή απελευθερώνεται αφ' ης στιγμής εκδίδονται και ο βιβλιοπώλης ορίζει την τιμή πώλησης του κάθε τίτλου, έχοντας λάβει υπ' όψιν και το ποσοστό έκπτωσης που του έκανε ο εκδότης.

«Η ενιαία τιμή βιβλίου δεν αφορά αποκλειστικά και μόνο την τιμολόγηση του βιβλίου ως προϊόντος. Είναι ένα κεφαλαιώδες θέμα που αφορά τη συνολική φιλοσοφία για το βιβλίο, την προστασία της γλώσσας και του πολιτισμού μιας χώρας. Οι Γάλλοι προστατεύουν τον πολιτισμό και τη γλώσσα τους και περιφρουρούν την ενιαία τιμή βιβλίου, με ενέργειες της υπουργού Πολιτισμού Ορελί Φιλιπετί» αναφέρει η ανακοίνωση της Ένωσης Ελληνικού Βιβλίου.

Νέα υπουργός πολιτισμού στη Γαλλία

Εν τω μεταξύ στη Γαλλία σχηματίστηκε νέα κυβέρνηση υπό τον Μανουέλ Βαλς (http://www.tovima.gr/world/article/?aid=625987) στην οποία δεν συμμετέχει η Ορελί Φιλιπετί. Η νέα υπουργός Πολιτισμού της Γαλλίας είναι η κορεατικής καταγωγής Φλερ Πελερέν την οποία επίσης η εφημερίδα «Le Monde» χαρακτήρισε «ιστορική αντίπαλο» της Φιλιπετί. Όλοι περιμένουν να δουν αν η νέα υπουργός θα κινηθεί στο μαχητικό πλαίσιο της προκατόχου της.

«H Ένωση Ελληνικού Βιβλίου συνεχίζει την προσπάθεια για την επαναφορά της Ενιαίας Τιμής Βιβλίου στη χώρα μας, ελπίζοντας ότι οι αρμόδιοι παράγοντες θα κατανοήσουν τη σημασία της που εκτείνεται πολύ πέραν της στενής έννοιας της τιμής ενός βιβλίου» επισημαίνουν οι εκδότες. Υπενθυμίζεται ότι ο επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας έχει διαμηνύσει (http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=577952) ότι ο ΣΥΡΙΖΑ σκοπεύει να επαναφέρει την ενιαία τιμή βιβλίου στο προηγούμενο καθεστώς.

Το κύριο άρθρο της εφημερίδας «Le Monde» (15/08/14) έχει ως εξής:

Καταγγέλλοντας τις «αχαρακτήριστες πρακτικές της Amazon που στρέφονται κατά του ανταγωνισμού», η υπουργός Πολιτισμού Ορελί Φιλιπετί τα έβαλε με τον πιο δημοφιλή «κακό» της εποχής μας. Ο διαδικτυακός κολοσσός των online πωλήσεων έχει ξεκινήσει ένα λυσσαλέο μπρα-ντε-φερ με τα κινηματογραφικά στούντιο (την Warner και την Disney) και με τους εκδότες, κυρίως με τον πολυεθνικό γαλλικό οίκο Hachette. Η Amazon θέλει να πετύχει από τους προμηθευτές της να περικόψουν το περιθώριο κέρδους τους από τα ψηφιακά προϊόντα που "κατεβαίνουν" από το διαδίκτυο - ηλεκτρονικά βιβλία, ταινίες σε  streaming - αποσύροντας από την πώληση τα έντυπα βιβλία και τα DVD.

Οι καταναλωτές, που δεν έχουν πλέον πρόσβαση στα έργα της επιλογής τους, και οι δημιουργοί που βλέπουν τα έσοδά τους να μειώνονται από τη μια στιγμή στην άλλη, είναι τα πρώτα θύματα αυτής της σύγκρουσης. Παρά την επονείδιστη πολιτική της Amazon, οι διαμάχες αυτές δεν έχουν επηρεάσει τη δραστηριότητά της. Η αποτελεσματικότητα της υπηρεσίας παράδοσης και το πλήθος των προϊόντων στους καταλόγους της εγγυώνται τη δημοτικότητά της.
Η εταιρεία του Τζεφ Μπέζος φαίνεται άτρωτη: όταν η Γαλλία ψηφίζει νόμο που απαγορεύει τη δωρεάν παράδοση των βιβλίων με σκοπό να προστατεύσει την Ενιαία Τιμή, η Amazon επανέρχεται προσφέροντας την παράδοση με 1 λεπτό του ευρώ. Στις ΗΠΑ είναι διατεθειμένη να αποσύρει από τους καταλόγους της συγγραφείς τόσο δημοφιλείς όσο ο Τζον Γκρίσαμ, προκειμένου να εξαναγκάσει την Hachette να ρίξει την τιμή στα ηλεκτρονικά της βιβλία.
Όπως και άλλοι γίγαντες του διαδικτύου (Google, Apple, Facebook), η Amazon διακηρύσσει την «απουσία της μεσολάβησης»: σε αυτό τον ιδεατό κόσμο, απαλλαγμένο από «παράσιτα» όπως οι εκδότες και οι παραγωγοί ταινιών ή μουσικής, ο δημιουργός θα έρθει σε απευθείας επαφή με το κοινό του και η ψηφιακή τεχνολογία θα του επιτρέψει να παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο έργο στην πιο ανταγωνιστική τιμή.
Στην πράξη, αυτό οδηγεί σε μια κάθετη ενσωμάτωση χωρίς προηγούμενο, που θα έφερνε τους πνευματικούς δημιουργούς αντιμέτωπους με τεράστιους οργανισμούς που θα οργάνωναν κατά το δοκούν την αγορά σε καθεστώς πλήρους αδιαφάνειας. Η Amazon που πριν από λίγο καιρό έδινε χώρο σε όσους χρήστες της προέβαιναν σε σχόλια, βασίζει σήμερα τις επιλογές της σε οικονομικά κριτήρια. Και τα πνευματικά προϊόντα τής χρησιμεύουν σαν «κράχτης» για να πωλεί ηλεκτρικές συσκευές ή ενδύματα, που αντιπροσωπεύουν πλέον τα δύο τρίτα του τζίρου της που ανέρχεται σε 55,7 δισεκ. ευρώ.
Παραγωγοί και διανομείς ταινιών, δισκογραφικές εταιρείες και εκδότες δεν είναι αμέτοχοι ευθυνών για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί. Απασχολημένοι με αδιάκοπους ελιγμούς για συγχωνεύσεις και εξαγορές, αιφνιδιάστηκαν από την ψηφιακή επανάσταση και συχνά αδιαφόρησαν για το κύριο έργο τους που είναι η ανάδειξη νέων ταλέντων.
Ωστόσο, οι οργανισμοί όπως η Amazon είναι απαραίτητοι για την πολυμορφία και την ανανέωση της πολιτιστικής ζωής. Απέναντι στους ψηφιακούς γίγαντες, παραγωγοί ταινιών και εκδότες έχουν την ανάγκη νομοθετικής προστασίας και ρυθμιστικών διατάξεων, οι οποίες, όπως συμβαίνει με την Ενιαία Τιμή Βιβλίου, έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους.

Τρίτη 26 Αυγούστου 2014

Ο Κεν Λόουτς καλεί για πολιτιστικό μποϊκοτάζ του Ισραή

Σε πολιτιστικό μποϊκοτάζ του Ισραήλ καλεί τη διεθνή κοινότητα ο βρετανός σκηνοθέτης Κεν Λόουτς, καταδικάζοντας τη στήριξη που του προσφέρουν οι ΗΠΑ και η Βρετανία.

Ο 78χρονος Λόουτς μίλησε για την εμπόλεμη κατάσταση στη Μέση Ανατολή με αφορμή τη βράβευση δύο δημιουργών ντοκιμαντέρ από τη Γάζα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σαράγεβο. Οι δύο κινηματογραφιστές αντιμετώπισαν πολλές δυσκολίες κατά τη μεταφορά τους στο φεστιβάλ, όπου θα λάμβαναν το βραβείο του Ιδρύματος Κατρίν Κάρτλιτζ από τον Λόουτς.

Ο Αμπντελ Σαλάμ Σεχαντέχ δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στην τελετή απονομής εξαιτίας των αεροπορικών βομβαρδισμών, ενώ ο Ασραφ Μασχαράουι, παρόλο που κατάφερε να είναι παρών για τη βράβευση, είπε στο πρακτορείο Reuters ότι θα δυσκολευτεί να επιστρέψει.

«Δεν μπορώ να γυρίσω τώρα λόγω των βομβαρδισμών και του αποκλεισμού των συνόρων. Πρέπει να περιμένω, αλλά ξέρω ότι είναι καθήκον μας να έρθουμε εδώ και να μεταδώσουμε τις φωνές των θυμάτων-[οι φωνές τους] μας κυνηγούν», είπε αναφερόμενος στην απουσία του από το φεστιβάλ ο Μασχαράουι.

Στην ομιλία του ο Λόουτς παρομοίασε, μεταξύ άλλων, τις δοκιμασίες που υπέστησαν οι κάτοικοι του Σαράγεβο κατά την πολιορκία της πόλης τους στον πόλεμο της Βοσνίας, με εκείνες που βιώνουν οι Παλαιστίνιοι στη Λωρίδα της Γάζας.

«Χρειαζόμαστε αυτούς τους δημιουργούς για να μας διηγηθούν τις ιστορίες της Γάζας, είναι καθοριστικές στην κατανόηση της σύγκρουσης», είπε ο Λόουτς.

Μάλιστα, σύμφωνα με το βρετανικό κινηματογραφικό περιοδικό Screen Daily, στη συνέχεια πρόσθεσε ότι «το Ισραήλ πρέπει να γίνει ένα κράτος παρίας», ενώ επανέλαβε και την κριτική που έχει επανειλημμένα ασκήσει προς τη βρετανική κυβέρνηση.

«Η χώρα μου – που πρέπει να ντρέπεται γι’ αυτό- ακολουθεί τις Η.Π.Α., που λειτουργούν ως τραμπούκος. Αλλά δεν είμαστε αδύναμοι. Μπορούμε να δράσουμε από κοινού», είπε κλείνοντας τον λόγο του ο Λόουτς.

Oι “στόχοι” του Γούντι Γκάθρι για το 1943

Εβδομήντα χρόνια πριν, ο  Woody Guthrie έγραψε   στο ημερολόγιό του μια λίστα με 33 εργασίες-στόχους που θα ήθελε να πραγματοποιήσει μέσα στο επόμενο έτος . Η ονομασία που έδωσε στους στόχους του ήταν “New year Rulin’s”
Tην 1η Ιανουαρίου του 1943,  που έγραψε αυτούς τους στόχους,  ο Γκάθρι ήταν 31 ετών,  στην ακμή της ζωής του, παντρεμένος και με τρία παιδιά.
Προτείνω να μεγενθύνετε τη σελίδα του ημερολογίου για να δείτε καλά τα χιουμοριστικά σκιτσάκια που είχε φτιάξει ο ίδιος ο Γκάθρι δίπλα από κάθε “στόχο”. Continue Reading

Δευτέρα 25 Αυγούστου 2014

Οι 39 ταινίες που πρέπει να έχετε δει

Η λίστα του θρυλικού σκηνοθέτη Μάρτιν Σκορτσέζε 

Πιθανότατα έχετε διαβάσει πολλάκις για λίστες που κυκλοφορούν με τα όσα πρέπει να δείτε ή να ακούσετε πριν αποχωρήσετε από το μάταιο τούτο κόσμο.

Ο νεαρός κινηματογραφιστής Colin Levy, ζήτησε από τον Μάρτιν Σκορσέζε, έναν από τους μεγαλύτερους εν ζωή, μια λίστα με τις καλύτερες ταινίας που θα διεύρυναν τους κινηματογραφικούς του ορίζοντες. Ο 71χρονος δημιουργός, προς έκπληξη του συναδέλφου του, απάντησε με μια λίστα από 39 ταινίες που πρέπει να δει κανείς πριν πεθάνει.

Τη λίστα δημοσιεύει το indiwire.com:

1. Nosferatu (1922) - F.W. Murnau
2. Metropolis (1927)- Fritz Lang
3. Dr. Mabuse, The Gambler (1922) – Fritz Lang
4. Napoleon (1927) – Abel Gance
5. Grand Illusion (1937)– Jean Renoir
6. Rules Of The Game (1939) – Jean Renoir
7. Children Of Paradise (1945) - Marcel Carné
8. Rome, Open City (1945) - Roberto Rossellini
9. Paisà (Paisan) (1946) - Roberto Rossellini
10. La Terra Trema (1948) – Luchino Visconti
11. The Bicycle Thief (1948) – Vittorio De Sica
12. Umberto D. (1952) – Vittorio De Sica
13. Beauty & The Beast (1946) – Jean Cocteau
14. Tokyo Story (1953) – Yasujirō Ozu
15. Ikiru (1952) – Akira Kurosawa
16. Seven Samurai (1954) – Akira Kurosawa
17. Ugetsu (1953) – Kenji Mizoguchi
18. Sansho The Bailiff (1954) – Kenji Mizoguchi
19. High and Low (1963) – Akira Kurosawa
20. Big Deal On Madonna Street (1958) – Mario Monicelli
21. Rocco and His Brothers (1960) – Luchino Visconti
22. The 400 Blows (1959) – François Truffaut
23. Shoot the Piano Player (1960) – François Truffaut
24. Breathless (1960) – Jean-Luc Godard
25. Band of Outsiders (1964) – Jean-Luc Godard
26. Il Sorpasso (1962) – Dino Risi
27. L'avventura (1960) – Michelangelo Antonioni
28. Blow Up (1966) – Michelangelo Antonioni
29. Before the Revolution (1964) - Bernardo Bertolucci
30. Le boucher (1970) - Claude Chabrol
31. Weekend - (1967) Jean-Luc Godard
32. Death by Hanging (1968) - Nagisa Ôshima
33. The Merchant of Four Seasons (1971) - Rainer Werner Fassbinder
34. Ali: Fear Eats The Soul (1974) - Rainer Werner Fassbinder
35. The Marriage of Maria Braun (1979) - Rainer Werner Fassbinder
36. Kings of the Road (1976) – Wim Wenders
37. The American Friend (1970) – Wim Wenders
38. The Enigma of Kaspar Hauser (1974) –Werner Herzog

39. Aguirre, the Wrath of God (1972) –Werner Herzog

 http://www.metrogreece.gr

 

Παράταση για το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου

ο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου παίρνει παράταση. Οι πόρτες της Πειραιώς 260 αναμένεται να ανοίξουν ξανά τον Σεπτέμβριο με την επανάληψη τεσσάρων παραγωγών, εγκαινιάζοντας για πρώτη φορά μια οργανωμένη φθινοπωρινή παρουσία με παραστάσεις που απόλαυσαν εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία.

Μετά τη θερμή υποδοχή της οποίας έτυχε στην Επίδαυρο συγκεντρώνοντας (και τις δύο μέρες) 13.000 θεατές, ο «Φιλοκτήτης» σε σκηνοθεσία Κώστα Φιλίππογλου προγραμματίστηκε να επαναληφθεί στο Ηρώδειο στις 4 Σεπτεμβρίου.

Εκτός όμως από την παράσταση του «Φιλοκτήτη», το Φεστιβάλ Αθηνών προχωρά σε επανάληψη άλλων τεσσάρων παραγωγών στην Πειραιώς 260.

Στόχος, να μπορέσει το αθηναϊκό κοινό να παρακολουθήσει τις παραστάσεις που παρουσιάστηκαν τους καλοκαιρινούς μήνες, στις οποίες τα εισιτήρια είχαν εξαντληθεί και μάλιστα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα από την έναρξη της προπώλησης.

Ειδικότερα οι παραστάσεις που επαναλαμβάνονται το φθινόπωρο είναι οι εξής:


  • «Ελένη» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά (12, 13 και 14 Σεπτεμβρίου) στο Κτίριο Δ.
  • «Ματωμένος Γάμος» του Λόρκα, σε σκηνοθεσία Λένας Κιτσοπούλου, (15, 16 και 17 Σεπτεμβρίου) στο Κτίριο Η.
  • «Προμηθέας Δεσμώτης», σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λυγίζου (18, 19 20 Σεπτεμβρίου) στο Κτίριο Δ.
  • «Πάπισσα Ιωάννα» του Δημήτρη Μαυρίκιου την (21, 22 και 23 Σεπτεμβρίου) στο Κτίριο Η.
Η προπώληση θα ξεκινήσει τη Δευτέρα 25 Αυγούστου. Οι τιμές των εισιτηρίων για όλες τις παραστάσεις της Πειραιώς 260 είναι: Κανονικό 20 ευρώ, φοιτητικό 10 ευρώ, μειωμένο 15 ευρώ, ανέργων 5 ευρώ, ΑμεΑ 5 ευρώ.

Όλες οι παραστάσεις αρχίζουν στις 21:00.

Παρασκευή 22 Αυγούστου 2014

Νέο άλμπουμ από τον Λέοναρντ Κοέν

Ο Λέοναρντ Κοέν θα γιορτάσει τα 80ά γενέθλιά του τον επόμενο μήνα με την κυκλοφορία του νέου στούντιο άλμπουμ του, με τίτλο «Popular Problems». Ο διάσημος λογοτέχνης, συνθέτης και τραγουδιστής ακολουθεί μια πορεία σπάνια για έναν καλλιτέχνη μεγάλης ηλικίας. Το «Popular Problems» - το οποίο αποτελεί το 13ο στούντιο άλμπουμ του Κοέν με την Columbia Records από το 1967 - κυκλοφορεί δύο χρόνια μετά το «Old Ideas»
Για την δημιουργία των εννέα νέων του τραγουδιών, ο Κοέν συνεργάστηκε με τον παραγωγό Πάτρικ Λέοναρντ, γνωστό από τη συνεργασία του με τη Μαντόνα σε τραγούδια όπως τα «Frozen», «Like a Prayer», «Live to Tell», «La Isla Bonita» κ.ά.. Ημερομηνία κυκλοφορίας του «Popular Problems» έχει οριστεί η 23η Σεπτεμβρίου, μόλις δύο ημέρες μετά τα γενέθλιά του.
«Για ακόμα μια φορά, ο Λέοναρντ Κοέν σπάει τα μουσικά όρια με νέα δημιουργική έμπνευση» δηλώνει ο Ρομπ Στρίνγκερ, πρόεδρος της Columbia Records. «Αυτά τα εννέα νέα τραγούδια είναι απλά πανέμορφα και καινοτόμα, με ένα ξεχωριστό πνεύμα».

Δεκατέσσερις νύχτες τρόμου στο «Άστυ»

Tο σινεμά «Αστυ» στην Κοραή, υποδέχεται την χειμερινή κινηματογραφική σεζόν με ένα αφιέρωμα που φιλοδοξεί να κόψει το αίμα. Μέσα σε δεκατέσσερις μέρες, από 28 Αυγούστου και μέχρι τις 9 Σεπτεμβρίου ανατρέχει στον κινηματογραφικό τρόμο από την πιο κλασσική μέχρι την πιο B' εκδοχή του.
Από τον Δράκουλα μέχρι το τζιάλο κι από σαρκοφάγους κροκόδειλους μέχρι σκοτεινά παραμύθια για την παιδική ηλικία, τα βράδια του τέλους του καλοκαιριού στο «Αστυ» βάφονται κόκκινα και σκοτεινά.
Κάθε μέρα θα προβάλλονται 3 ταινίες με ένα κοινό εισιτήριο 7€.

Τετάρτη 20 Αυγούστου 2014

Εγκλημα στην τραγωδία


Η Kλυταιμνήστρα, η Aντιγόνη, η Ηλέκτρα, η Μήδεια, η Αγαύη, ηρωίδες των τραγωδών μας Αισχύλου, Ευριπίδη και Σοφοκλή, κρίνονται συνειδητά ή ασυνείδητα από όλους τους θεατές, κάθε καλοκαίρι, καθώς παραστάσεις τους ανεβαίνουν στα πολυάριθμα ελληνικά φεστιβάλ. Γυναικείοι χαρακτήρες που με τις πράξεις τους προκαλούν την οργή, τη συγκίνηση ή τον απεριόριστο θαυμασμό μας. Βασίλισσες, ημίθεες, μάγισσες, που ενέπνευσαν δεκάδες μεταγενέστερων συγγραφέων, σε μια σειρά εκπληκτικής πρόσληψης έργων. Δυναμικά θηλυκά, των οποίων οι ενέργειες έγιναν πεδίο μελέτης της ψυχικής αβύσσου και που πάνω τους στηρίχθηκαν διάφορα σύνδρομα-πρότυπα της ψυχιατρικής επιστήμης. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο μάς απασχολούν σε μια συζήτηση με τον Ηλία Βλάχο, φιλόλογο και ψυχίατρο, διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών και γραμματέα του κλάδου «Τέχνη και Ψυχιατρική» της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (ΕΨΕ).

Κλυταιμνήστρα: το τέλος μιας εποχής

Ξεκινάμε με την Κλυταιμνήστρα, η οποία ορίζει το τέλος της μητριαρχίας και την αρχή της πατριαρχίας. Επειδή ναι μεν δολοφόνησε τον άνδρα της Αγαμέμνονα, αποτυπώνοντας τη γυναικεία ισχύ, έρχεται όμως ο γιος της Ορέστης και, με την προτροπή της αδελφής του Ηλέκτρας, παίρνει εκδίκηση για τον νεκρό πατέρα, σκοτώνοντάς την. Εως την εποχή εκείνη, η μητροκτονία ήταν πράξη ανίερη και τιμωρητέα. O Ορέστης, όμως, συγχωρείται από τους θεούς και οι νομοθέτες της εποχής ευνοούν, με νέους θεσμούς, την έλευση της πατριαρχίας.

«Μεταίχμιο δύο εποχών», λέει ο κ. Βλάχος, «καθώς η Κλυταιμνήστρα, που θεωρείται φορέας της μητριαρχίας, δολοφόνησε εν ψυχρώ τον άνδρα της. Ηταν μια γυναίκα παθιασμένη, που υπερασπίστηκε τη θέση του φύλου της στην κοινωνία με ένα έγκλημα προμελετημένο, αφού έφτασε μέχρι τη δουλοπρέπεια απέναντι στον Αγαμέμνονα, προκειμένου να μην του κινήσει υποψίες. "Σαν στήνεις παγίδα στον εχθρό, πρέπει να σε περνά για φίλο" λέει σε κάποιον στίχο. Και εκείνος, ας μην ξεχνάμε, έλειψε δέκα χρόνια στην Τροία και, όταν επέστρεψε, και αφού είχε θυσιάσει την κόρη τους Ιφιγένεια, έφερε μαζί του και την ερωμένη του, Κασσάνδρα. Γι' αυτό η Κλυταιμνήστρα δικαιολογήθηκε για τον φόνο στην κόρη της Ηλέκτρα, λέγοντας "εμένα σκότωσε την κόρη μου, χωρίς να ερωτηθώ".
Εχει ενδιαφέρον και η ετυμολογία του ονόματός της, που σημαίνει αναπόληση της δόξας και της φήμης. Η Κλυταιμνήστρα, ως τραγική ηρωίδα, υπερβαίνει την ηθική και εκδικείται ερωτικά, μεταφέροντας την αίσθηση της κάθαρσης στους θεατές και πληρώνοντας, βεβαίως, την ύβρη της με τη ζωή της. Πολλοί θα κατανοήσουν την εκδικητική της διάθεση».

Το σύμπλεγμα της Ηλέκτρας

Ας έρθουμε στην Ηλέκτρα και στην ηθική συμμετοχή της στον φόνο της μητέρας της. «Η Ηλέκτρα θεωρούσε ότι, ως άνδρας, ο πατέρας της είχε το δικαίωμα να σκοτώσει ακόμη και την αδελφή της» λέει ο κ. Βλάχος. «Το όνομά της δείχνει τη γυναίκα που λάμπει, που έλκει, αλλά που δεν πλαγιάζει με άνδρα. Εκφράζει την αγάπη για τον πατέρα, απαρνούμενη τον ερωτισμό της. Η στάση της οδήγησε τους ψυχαναλυτές και τον Φρόιντ να ορίσουν το σύμπλεγμα της Ηλέκτρας: η κόρη προσκολλάται κατά την παιδική ηλικία στο πρόσωπο του πατέρα, βλέποντας τη μητέρα ως ανταγωνίστρια. Θεωρείται σύμπλεγμα αντίστοιχο του οιδιπόδειου, χωρίς να είναι τόσο έντονο».

Το έγκλημα, όμως, το διαπράττει ο Ορέστης. Τι συμβαίνει μαζί του; «Ο "φόνος" αυτός ορίζει την αποκοπή του γιου από τη μάνα, ώστε να ταυτιστεί με το ανδρικό πρότυπο, το οποίο στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο Αγαμέμνων. Η αδελφή του τον ωθεί σε μια τραυματική ρήξη στη σχέση με τη μητέρα του, σε μια βίαιη ενηλικίωση. Και μετά, ο γιος μετανιώνει. Σε μια παράσταση βουτηγμένη στο αίμα, που είδα στη Γερμανία, ο Ορέστης ούρησε πάνω του, επί σκηνής, την ώρα του εγκλήματος, δείχνοντας τον φόβο και την αναστολή του».

Αντιγόνη, η ασυμβίβαστη

Ασυμβίβαστη γυναίκα η Ηλέκτρα και θα τη συγκρίνουμε με την Αντιγόνη του Σοφοκλή, η οποία αντιτίθεται στην άρνηση του βασιλιά Κρέοντα να θάψει τον αδελφό της, Πολυνείκη. Μια πράξη ηρωισμού, της οποίας τις συνέπειες γνωρίζει εκ των προτέρων, αλλά τις αψηφά.

Ο κ. Βλάχος επισημαίνει ότι «για τον ηρωισμό τους, Ηλέκτρα και Αντιγόνη θεωρούνται πρόσωπα εξιδανικευμένα. Βεβαίως, είναι ένα ερώτημα κατά πόσον τα γυναικεία πρόσωπα στην τραγωδία εκφράζουν τη γυναικεία φύση ή είναι σύμβολα στάσεων ζωής. Ακόμη, είναι μεγάλο ερώτημα αν έχουν συμβεί έτσι τα γεγονότα, καθώς, ιστορικά, δεν έχουν καταγραφεί. Η Αντιγόνη, λοιπόν, βρίσκεται στη θέση του γονιού, του γένους - αυτό λέει το όνομά της -, νιώθει να αντικαθιστά τη μητέρα της και θυσιάζεται για έναν άνδρα, τον αδελφό της. Τα στοιχεία της πατριαρχίας είναι εμφανή».  
Η θυσία της Αλκηστης

Ποια ηρωίδα να αντιπαραθέσουμε στην Κλυταιμνήστρα; Ο Ηλίας Βλάχος αναφέρεται στην Αλκηστη του Ευριπίδη, η οποία ήταν σύζυγος του βασιλιά των Φερών Θεσσαλίας, Αδμητου. «Το όνομά της προέρχεται από τη λέξη "αλκή", που σημαίνει προστασία ή ισχυρή υπεράσπιση. Η Αλκηστις θυσιάζεται για να προστατεύσει τον Αδμητο, με τον όρο ότι, μετά τον θάνατό της, δεν θα δεχόταν άλλη γυναίκα στο παλάτι ως σύντροφό του. Στην πλοκή όμως της τραγωδίας, ο Ηρακλής κατεβαίνει στον κάτω κόσμο και την επαναφέρει στη ζωή. Η Αλκηστις φορά πέπλα και εμφανίζεται στο παλάτι. Ο Αδμητος δεν την αναγνωρίζει και τη δέχεται, παραβαίνοντας την υπόσχεσή του. Η Αλκηστις δεν παίρνει εκδίκηση. Δεν μιλά. Η σιωπή της, όμως, ηχεί σαν έκρηξη».

Η Μήδεια και οι σύγχρονες «Μήδειες»

Η Μήδεια έχει μελετηθεί εξονυχιστικά, καθώς διαπράττει το μέγιστο των εγκλημάτων, το ανοσιούργημα της παιδοκτονίας, ορμώμενη από πάθος ερωτικό και εκδικητικό. Δεν αυτοτιμωρείται, όμως, σκοτώνοντας τα παιδιά της; «Η Μήδεια... "Μήδομαι" σημαίνει διανοούμαι, σχεδόν πάντα με κακή σημασία. Συχνότατα λέγεται για τον θεό, "μήδεται όλεθρον". Η Μήδεια σκοτώνει για να πληγώσει τον Ιάσονα. Περνά από μιαν έντονη αμφιθυμία, αλλά προβαίνει, τελικώς, στην πράξη. Και δεν πενθεί, ούτε εκφράζει ενοχή. Και διαφεύγει της όποιας τιμωρίας αλώβητη. Αποθεώνεται, αποχωρώντας με το άρμα του Ηλιου, που ήταν ο παππούς της. Ενώ ο Ιάσων, το τραγικό πρόσωπο της τραγωδίας, φαίνεται ταπεινωμένος, ανίσχυρος, και τιμωρείται για την ύβρη του να εκθέσει την αγαπημένη του και μάνα των παιδιών του. Στην τραγωδία αυτή βρίσκουμε και τον συμβολισμό της σύγχρονης οικογένειας, όπου τα παιδιά είναι θύματα, δεχόμενα έμμεσα βέλη από τους γονείς τους» εξηγεί ο καθηγητής.

Οι σύγχρονες «Μήδειες», όμως, δεν μπορεί να μην έχουν ενοχές... «Εκτός κι αν είναι σχιζοφρενείς ή έχουν ψυχοπαθητική αντικοινωνική προσωπικότητα. Ακρωτηριάζονται σκοτώνοντας τα παιδιά τους και υπάρχουν περιπτώσεις γυναικών που, στη συνέχεια, αυτοκτονούν. Στη Μήδεια βρίσκουμε και τον συμβολισμό της σύγχρονης οικογένειας, όπου τα παιδιά είναι θύματα, δεχόμενα έμμεσα βέλη από τους γονείς τους» σχολιάζει ο Ηλίας Βλάχος.

Και η Αγαύη κατασπαράζει το παιδί της

Η τραγωδία «Βάκχες» του Ευριπίδη είναι η νεότερη σωζόμενη τραγωδία και ασχολείται με την εισαγωγή της διονυσιακής λατρείας στον ελληνικό χώρο. Εχουν πολύ ενδιαφέρον όσα λέει ο κ. Βλάχος: «Το έργο προτείνει ολόκληρη θεωρία για τα ένστικτα "έρως-ζωή-θάνατος", πολύ προτού ο Φρόιντ διατυπώσει τη δική του. Η απώθηση του διονυσιακού στοιχείου τρελαίνει τις γυναίκες της Θήβας και οδηγεί τον υβριστή Πενθέα στον μαρτυρικό θάνατό του. Η μητέρα του, Αγαύη, τον διαμελίζει ζωντανό, μαζί με τις αδελφές της, και τον κατασπαράζει». Βλέπουμε, δηλαδή, ότι η παραμέληση και η περιφρόνηση του ερωτικού ενστίκτου οδηγούν στον θάνατο. Και επισημαίνει: «Ψυχαναλυτικά, το ερωτικό ένστικτο εκφράζει τη ζωή και τη διάθεση για συνένωση των πραγμάτων, και το ένστικτο του θανάτου - αυτό που περιέγραφε ο Φρόιντ ως θάνατο - είναι η διάθεση της καταστροφής και της αποδόμησης. Συνδυάζοντας τις "Βάκχες" με τη "Μήδεια", που είναι έργα του ίδιου τραγωδού, εγείρονται ερωτήματα για την εικόνα που είχε ο Ευριπίδης για τη γυναίκα-μητέρα, ο οποίος Ευριπίδης, παρεμπιπτόντως, θεωρείται και ο πρώτος ψυχολόγος! Και, εν τέλει, αποτελεί ένα τεράστιας σημασίας θέμα το ότι όλα αυτά τα έργα είναι γραμμένα από άνδρες».

Ερωτας και εκδίκηση

Μπορεί να έχουν υπάρξει φορές κατά τις οποίες εκδικητικές πράξεις πυροδοτούν δικούς μας μηχανισμούς που δικαιολογούν τους θύτες· κυρίως, όταν απονέμουν κοινωνική δικαιοσύνη και, επομένως, εμπεριέχουν την εξιλέωση. Στο πεδίο του έρωτα, όμως, η κρίση του κοινωνικού συνόλου διαφοροποιείται, καθώς τα κίνητρα του θύτη είναι προσωπικά και απολύτως υποκειμενικά. Και ερωτικά εγκλήματα, προμελετημένα, με δράστη ή παρασκηνιακό συνένοχο μια γυναίκα, βρίσκουμε καταγεγραμμένα και στη σύγχρονη ζωή. Γυναίκες-θύτες ή άλλες, που έχουν προτρέψει - συνήθως τον εραστή ως μυϊκά δυνατότερο ή με ασθενέστερη ενοχική προδιάθεση - στην εξόντωση οποιουδήποτε τρίτου παρεισφρέει στο πάθος τους. Να είναι περισσότερο γυναικείο χαρακτηριστικό, λοιπόν, η ερωτική εκδίκηση;

«Σπανίζουν αυτές οι περιπτώσεις» λέει ο Ηλίας Βλάχος. «Ούτε καν ο θυμός ή η επιθετικότητα δεν συνάδουν με την εικόνα των "καθωσπρέπει" γυναικών. Απωθούν οι γυναίκες αυτά τα συναισθήματα, προκειμένου να είναι αποδεκτές και να μην παρεκκλίνουν από τις προσδοκίες για το πρόσωπό τους. Ο θυμός, όμως, όταν δεν εκδηλώνεται, στρέφεται αργότερα εναντίον του εαυτού τους και θα εκδηλωθεί σε κατάθλιψη. Είναι και ίδιον των γυναικών. Τα περιστατικά της κατάθλιψης είναι υψηλότερα στις γυναίκες παρά στους άνδρες, ίσως επειδή οι τελευταίοι δυσκολεύονται να αρθρώσουν το πρόβλημά τους και να ζητήσουν βοήθεια από ειδικούς».

Υπάρχει, ασφαλώς, και κάποια διάκριση ανάμεσα στα δύο φύλα. «Τις γυναίκες αφορά περισσότερο η συναισθηματική εμπλοκή του συντρόφου τους με τρίτο πρόσωπο. Στις περιπτώσεις απιστίας, προσπαθούν να τονώσουν τη σχέση τους και σπάνια εκφράζουν την επιθετικότητά τους, ενώ οι άνδρες ενδιαφέρονται περισσότερο αν η σύντροφός τους κάνει σεξ με άλλον και εκφράζουν την επιθετικότητά τους προς το τρίτο σκέλος» εξηγεί ο κ. Βλάχος.

Μα ποια είναι η ψυχοσύνθεση του εν ψυχρώ εγκληματία; «Δεν είναι απαραίτητα ένας σχιζοφρενής σε κατάσταση παραληρήματος, οπότε να ξεφεύγει από την πραγματικότητα» απαντά. «Μπορεί να λειτουργεί λογικά, αλλά δεν έχει αίσθηση ενοχών, επομένως δεν μετανιώνει. Το εν ψυχρώ έγκλημα δείχνει μια ψυχοπαθητική αντικοινωνική προσωπικότητα, όπως ονομάζεται η διαταραχή». Και μπορεί, άραγε, ύστερα από ένα έγκλημα, να ηρεμήσει ένας άνθρωπος; «Εξαρτάται από το κίνητρο του εγκλήματος. Αν νιώθει ότι με την πράξη του αποδίδει δικαιοσύνη, δεν θα έχει ενοχές. Αν γίνεται εν θερμώ ή σε μια παροδική αίσθηση δικαίου, θα είναι αβέβαιη η εξέλιξη». Ηθικά, κάποιες φορές, έχουν δικαιωθεί εγκληματίες, αλλά μπορείς να αφαιρείς μια ζωή για να αποδώσεις δικαιοσύνη; Ο Ηλίας Βλάχος είναι κάθετος: «Το δικαίωμα στη ζωή είναι αδιαπραγμάτευτο. Η γοητεία αυτών των προσώπων που ασκείται και στους σύγχρονους θεατές έγκειται στο ότι αγγίζουν μορφές του ψυχικού μας κόσμου».

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Παρασκευή 15 Αυγούστου 2014

Ταινίες του Άντι Γουόρχολ ψηφιοποιούνται από το ΜοΜΑ

Πεντακόσιες ταινίες του Άντι Γουόρχολ, ανάμεσά τους πολλές σπάνιες και άγνωστες, θα είναι στη διάθεση του κοινού μετά την ψηφιοποίησή τους. Το έργο, όπως αναφέρουν τα Νέα, ανέλαβε το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (MoMA) σε συνεργασία με το Μουσείο Άντι Γουόρχολ. Εκτιμάται ότι θα χρειαστούν αρκετά χρόνια ώσπου να ολοκληρωθεί η μετατροπή τους από φιλμ 16mm σε φορμάτ υψηλής ανάλυσης. Ο διάσημος καλλιτέχνης τις γύρισε από το 1963 ώς το 1972, κατά τη διάρκεια της πιο έντονης και δημιουργικής περιόδου του. Ανάμεσα στους πρωταγωνιστές των ταινιών του βρίσκονται οι Ντένις Χόπερ, Ντέιβιντ Μπόουι, Μικ Τζάγκερ, Ιβ Σεν Λοράν και πολλοί άλλοι διάσημοι της εποχής.

Τρίτη 19 Αυγούστου 2014

Η Βρετανική Βιβλιοθήκη προσφέρει εντελώς δωρεάν ένα εκατομμύριο σπάνιες εικόνες μέσω του Flickr Commons!

Οι εικόνες, που προέρχονται από βιβλία του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα, ψηφιοποιήθηκαν από την Microsoft, η οποία τις προσέφερε στην Βρετανική Βιβλιοθήκη και από εκεί ελεύθερα σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται για χάρτες, γεωλογικά διαγράμματα, εικονογραφήσεις, σατιρικά σκίτσα, διακοσμητικά γράμματα, τοπία, τοιχογραφίες και εκατοντάδες χιλιάδες άλλες σπάνιες εικόνες που έχουν γίνει πλέον προσβάσιμες σε όλους.


Μπορείτε να απολαύσετε την πλούσια ψηφιακή συλλογή εδώ.

 http://www.enallaktikos.gr

 

Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα: 78 χρόνια από τον θάνατο του

Σαν σήμερα στις 19 Αυγούστου 1936, στη Γρανάδα εκτελέστηκε από τους φασίστες του στρατηγού Φράνκο ένας από τους σημαντικότερους Ισπανούς ποιητές και θεατρικούς συγγραφείς, ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.

Σπουδαία έργα του όπως το Σπίτι της Μπερνάντα Άλμπα, Γέρμα και Ματωμένος Γάμος  έχουν κερδίσει την παγκόσμια αναγνώριση και έχουν ανέβει επανειλημμένα και στη χώρα μας. Οι τραγωδίες του είχαν θέμα τη κοινωνική καταπίεση με έκδηλο το ανθρώπινο στοιχείο.

Τα έτη 1929 - 1930 ταξίδεψε στις ΗΠΑ και στην Κούβα.Οι εμπειρίες του από τις Ηνωμένες Πολιτείες αποτυπώθηκαν στο ποίημα Ένας Ποιητής Στη Νέα Υόρκη. Επειτα επέστρεψε στην Ισπανία όπου και συνέθεσε το Ντιβάνι Της Ταμαρίτ, ενώ παράλληλα δούλεψε και πάνω σε έργα για το κουκλοθέατρο. Ασχολήθηκε επίσης με τη ζωγραφική και τη μουσική.Σπουδάζει νομικά για να ευχαριστήσει τον πατέρα του, αν και ήδη από τα 18 χρόνια του γράφει ποίηση και ανταλλάσσει απόψεις με άλλους ανήσυχους μποέμ νεαρούς τα ονόματα των οποίων θα έκαναν αργότερα τον γύρο του κόσμου: Σαλβαντόρ Νταλί, Αντόνιο Ματσάδο, Λουίς Μπουνιουέλ. Το 1929 ταξιδεύει στις ΗΠΑ, όπου ανακαλύπτει έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο στις λεωφόρους της ανερχόμενης μητρόπολης και γράφει τη συλλογή «Ο ποιητής στη Νέα Υόρκη». Οταν επιστρέφει στην πατρίδα του, ο υπουργός παιδείας και στενός φίλος του Λόρκα τού αναθέτει τη διεύθυνση ενός κρατικού θεατρικού θιάσου που περιοδεύει σε όλη τη χώρα και ζωντανεύει το έργο των μεγάλων ισπανών ποιητών, όπως ο Θερβάντες, ο Καλντερόν και ο Λόπε ντε Βέγκα. Την ίδια εποχή ανεβάζει στη σκηνή και τα δικά του σημαντικά έργα «Ματωμένος γάμος» και «Γέρμα», με πρωταγωνίστρια την μεγάλη καταλανή ηθοποιό Μαργαρίτα Ξίργου, παραστάσεις που γνωρίζουν τεράστια επιτυχία εντός και εκτός συνόρων. Τα θεατρικά έργα του είναι σχεδόν όλα δράματα - ως γνήσιος Ισπανός, ο Λόρκα δεν ξεφεύγει ούτε αυτός από την εμμονή του θανάτου.

Στις 19 Αυγούστου ο Λόρκα δολοφονήθηκε στην περιοχή της Γρανάδα από εκτελεστικό απόσπασμα 12 φαλαγγιτών που δεν τον συγχώρησαν τη συμπόρευσή του με το κυβερνόν τότε Λαϊκό Μέτωπο.
Ο τάφος του δε βρέθηκε ποτέ και αποτελεί ένα μυστήριο μέχρι σήμερα.

Guardian: Τα Γλυπτά του Παρθενώνα πρέπει να επιστραφούν

«Τα Γλυπτά του Παρθενώνα είναι τα ωραιότερα έργα τέχνης του κόσμου και γι' αυτό πρέπει να τα επιστρέψουμε». Αυτός είναι ο τίτλος του άρθρου της διαδικτυακής έκδοσης του βρετανικού Guardian με την υπογραφή του διακεκριμένου κριτικού τέχνης Τζόναθαν Τζόουνς.

Όπως γράφει, μια επίσκεψη στην Αθήνα ήταν αρκετή για να τον πείσει ότι τα Γλυπτά, τα οποία συναγωνίζονται μόνο με τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της Αναγέννησης, πρέπει να επαναπατρισθούν.

Τα Γλυπτά «κρύβουν ζωή, ενέργεια, ηρεμία και μεγαλείο» υπογραμμίζει.

«Αν οι τοιχογραφίες της Καπέλα Σιστίνα είχαν αποκολληθεί τον 19ο αιώνα και κρέμονταν στην Εθνική Πινακοθήκη θα τις εκτιμούσαμε το ίδιο; Όχι» λέει ο αρθρογράφος, επισημαίνοντας τη σημασία τού να επιστραφούν τα Γλυπτά στον τόπο όπου γεννήθηκαν.

Τονίζει, δε, πως το Βρετανικό Μουσείο θα πρέπει να βρει χρήματα για να επανεκθέσει τα Γλυπτά με σύγχρονο τρόπο, διαφορετικά οφείλει να τα δώσει στην Ελλάδα και στο εξαιρετικό και σύγχρονο, όπως γράφει, Μουσείο της Ακρόπολης.

«Είναι η Ελλάδα και όχι το Βρετανικό Μουσείο που αξίζει να είναι θεματοφύλακας της σπουδαιότερης τέχνης στον κόσμο. Για τον κόσμο. Και για την τέχνη» καταλήγει.

Εξι συναυλίες για να υποδεχθούμε το φθινόπωρο

Ποπ, ροκ, σουίνγκ αλλά και έντεχνη μουσική και τραγούδι περιλαμβάνει το φθινοπωρινό πρόγραμμα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Ενα πρόγραμμα το οποίο φιλοξενείται στους Κήπους του το τελευταίο διάστημα και στην αρχή και στο τέλος του καλοκαιριού. Η πρώτη σειρά συναυλιών έχει ως στόχο να υποδεχθούμε το καλοκαίρι και η δεύτερη να το αποχαιρετήσουμε αλλά και να πάρουμε παράλληλα κουράγιο για να αντιμετωπίσουμε το φθινόπωρο και τον χειμώνα. Φοίβος Δεληβοριάς, Athena Ανδρεάδη, Δώρος Δημοσθένους, Marietta Fafouti, Ελεωνόρα Ζουγανέλη και Μίλτος Πασχαλίδης παρουσιάζουν τα προγράμματά τους από τις 5 έως και τις 27 Σεπτεμβρίου.
 
Η αρχή λοιπόν στους Κήπους γίνεται με την «Αρμένικη βίζιτα» του Φοίβου Δεληβοριά στις 5 Σεπτεμβρίου. Μουσική και τραγούδια από το σύνολο του ρεπερτορίου του, με τη συνοδεία της τετραμελούς μπάντας του. Ο Φοίβος Δεληβοριάς έχει όλα αυτά τα χρόνια της παρουσίας του αφήσει την προσωπική του σφραγίδα στη μουσική. Μοντέρνος ήχος, στίχος με χιούμορ, ενίοτε και καυστικός, αλλά και ένας τραγουδοποιός που ξέρει πώς να επικοινωνεί από σκηνής με το κοινό, γι' αυτό και το τελευταίο δεν τον έχει αφήσει ποτέ μόνο του.

Τη σκυτάλη από τον Φοίβο παραλαμβάνει η Athena (Αθηνά Ανδρεάδη το όνομά της) στις 10 Σεπτεμβρίου. Πέντε χρόνια μετά την πρώτη της sold out εμφάνιση παρουσιάζει στον Κήπο του Μεγάρου ένα πρόγραμμα με τραγούδια από τη δισκογραφία της αλλά και απρόσμενες διασκευές.

Η Athena καταφέρνει να παντρέψει γοητευτικά τη folk-rock, pop,  jazz και κλασική μουσική με τις ελληνικές ρίζες της καταθέτοντας ταυτόχρονα τη δική της άποψη στη σύγχρονη τραγουδοποιία. Η τελευταία δισκογραφική δουλειά της με τίτλο «Γήινοι άγγελοι» έχει ελληνικό στίχο (σε ένα κομμάτι έχει συνεργαστεί με τη Λίνα Νικολακοπούλου), ενώ συμπαραγωγός της είναι ο συνθέτης Γιώργος Ανδρέου.

Στις 16 Σεπτεμβρίου είναι το βράδυ που πρέπει να φορέσουμε ελαφρά και άνετα ρούχα έτσι ώστε να χορέψουμε στους σουίνγκ ρυθμούς του Δώρου Δημοσθένους. «Let's swing again» είναι ο τίτλος της συναυλίας που ο Δώρος Δημοσθένους σε συνεργασία με τη χορευτική ομάδα Athens Lindy Hop και το γυναικείο φωνητικό σύνολο 1, 2, 3 swing παρουσιάζει, γεμάτη τραγούδι, χορό και νοσταλγία. Μας προσκαλεί να τραγουδήσουμε τα πιο γοητευτικά, ερωτικά ξένα και ελληνικά ρετρό τραγούδια σε αισθαντικές τζαζ διασκευές και να χορέψουμε με αστραφτερά σουίνγκ από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Δύο ημέρες αργότερα, στον ίδιο χώρο πάντοτε, στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, στη σκηνή ανεβαίνει η Marietta Fafouti με το συγκρότημά της για να παρουσιάσει τη μουσική βραδιά με τίτλο «Shine». Λαμπερή αγγλόφωνη ποπ από την ελληνίδα τραγουδοποιό, παραμύθια ντυμένα με μουσικές, λίγος ηλεκτρισμός και πολλή φαντασία αποτελούν τα συστατικά στοιχεία του σόου της Μαριέττας Φαφούτη. Οι θεατές θα έχουν την ευκαιρία να ακούσουν πολλά τραγούδια από το ακυκλοφόρητο τρίτο άλμπουμ της, ενώ θα έχουν την τιμητική τους ο πρώτος δίσκος της Μαριέττας «Try a little romance», ο δεύτερος «Homemade Joy», αλλά και αγαπημένες ξέφρενες διασκευές που θα αποτελέσουν το κερασάκι στην τούρτα για το πιο φωτεινό πάρτι του καλοκαιριού.

Το πρώτο εικοσαήμερο του Σεπτεμβρίου ολοκληρώνεται με την Ελεωνόρα Ζουγανέλη και τη μουσική παράσταση με τίτλο «Η δύναμή σου, δύναμή μου». Το πρόγραμμά της περιλαμβάνει φυσικά τραγούδια από τον πρώτο της προσωπικό δίσκο «Ελα» το 2008 έως τον πλέον πρόσφατο «Μετακόμιση τώρα», στο οποίο περιλαμβάνεται και η τελευταία της μεγάλη επιτυχία «Μετακόμιση τώρα» με τον Κώστα Λειβαδά.

Μετά τις 20 Σεπτεμβρίου και την Ελεωνόρα Ζουγανέλη ακολουθεί στις 27/9 ο Μίλτος Πασχαλίδης στη μουσική βραδιά με τίτλο «Αυτοί μού λείπουν πιο πολύ». Χωρίς η συναυλία να έχει τη λογική μνημοσύνου, ο τραγουδοποιός αναμένεται να παρουσιάσει στο κοινό ένα πρόγραμμα όπου μπλέκει κομμάτια αγαπημένων του φίλων που λείπουν με τα δικά του τραγούδια. Μια βραδιά απρόβλεπτη που αναμένεται άκρως ενδιαφέρουσα.


Πηγή ΤΟ ΒΗΜΑ

Κυριακή 17 Αυγούστου 2014

Τα αγαπημένα βιβλία των λογοκριτών

Σε περιόδους δημοκρατίας, οι όποιες – συνήθως αποτυχημένες – απόπειρες διωγμών βιβλίων και συγγραφέων αφορούσαν σε περιπτώσεις «βλασφημίας», ανάμεσά τους ο «Τελευταίος Πειρασμός» του Καζαντζάκη και το κόμικ «Η Ζωή του Ιησού» του Γκέρχαρντ Χάντερερ. Σε περιόδους επιβολής δικτατορικών καθεστώτων, όμως, αλλάζουν τα πράγματα. Τόσο στη δικτατορία του Μεταξά, όσο και στην επταετή δικτατορία των συνταγματαρχών, βιβλία και συγγραφείς μπήκαν στη μαύρη λίστα. Ποια ήταν τα βιβλία που απαγορεύτηκαν από τις δύο δικτατορίες που βίωσε η Ελλάδα τον 20ο αιώνα;

Μεταξάς: Όταν καίγονταν τα βιβλία
Η φασιστικών αποχρώσεων δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά (1936-1941) δεν διακρίθηκε για την ιδιαίτερη αγάπη της προς όσα βιβλία θεωρούνταν αντίθετα προς τις αρχές του κράτους. Ακολουθώντας το γερμανικό παράδειγμα, ο Μεταξάς διέταξε τη δημόσια καύση των σχετικών «αντεθνικών» βιβλίων. Μεταξύ των βιβλίων που απαγορεύτηκαν εκείνη την περίοδο:
- Η «Ζωή εν Τάφω» του Στρατή Μυριβήλη, πιθανώς επειδή ήταν αντιπολεμικό βιβλίο
- Η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, έργο που κατεξοχήν στρέφεται κατά της εξουσίας (γενικότερα, όπως θα φανεί παρακάτω, η αρχαία γραμματεία βρέθηκε στο στόχαστρο του καθεστώτος)
- Έργα του Πλάτωνα, του Θουκυδίδη και του Ξενοφώντα. Υπήρξε ρητή διαταγή να μη διδαχθεί ο «Επιτάφιος» του Περικλή στα σχολεία, για να μην τον εκλάβουν οι μαθητές ως έμμεση αποδοκιμασία των μηχανισμών του κράτους
- Για προφανείς λόγους, το συνολικό έργο του Καρλ Μαρξ, καθώς και άλλα βιβλία με μαρξιστικό περιεχόμενο
- Η «Καταγωγή των Ειδών» του Δαρβίνου, έργο που απαγορεύτηκε κατά περιόδους ανά τον κόσμο και συνάντησε αντιδράσεις από την Εκκλησία, συντηρητικούς φορείς κλπ., λόγω της θεωρίας του Δαρβίνου περί συγγένειας του ανθρώπου με τον πίθηκο
- Έργα του Σίγκμουντ Φρόιντ (προφανώς οι ψυχοσεξουαλικές θεωρίες του κρίθηκαν ανήθικες), του Τζορτζ Μπέρναρντ Σο (λόγω του κοινωνικού σχολιασμού των έργων του), του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, του Ανατόλ Φρανς, του Χάινριχ Χάινε, των Μαξίμ Γκόρκι, Λέον Τολστόι και Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι (και μόνο η εθνικότητά τους ήταν αρκετή), του Γκαίτε και του Ιμάνουελ Καντ.
Δικτατορία 1967-1974: Στο στόχαστρο οι αριστεροί συγγραφείς
Την περίοδο 1967-1974, η δικτατορία των συνταγματαρχών ταυτίστηκε, μεταξύ άλλων, με τη λέξη «λογοκρισία». Λογοκρισία στη μουσική, τα τραγούδια, τις ταινίες, τα σχολικά και πανεπιστημιακά συγγράμματα. Λογοκρισία στο θέατρο (στο Εθνικό μοιράστηκε λίστα με τα επιτρεπτά έργα). Και φυσικά λογοκρισία και στα… εξωσχολικά βιβλία.
Η χούντα απαγόρευσε πολλά βιβλία και συνέταξε μαύρες λίστες, ιδίως με όσους συγγραφείς θεωρούνταν φιλικά προσκείμενοι στο σοβιετικό καθεστώς. Όσα βιβλία ελέγχονταν και κρινόταν αναγκαίο να λογοκριθούν, έφεραν και την αντίστοιχη σήμανση: μία σφραγίδα «Έχει λογοκριθεί» που πρακτικά μεταφραζόταν σε «εγκρίνεται με όποιες αλλαγές θεωρήσει αναγκαίες ο λογοκριτής». Η ψύχωση με τους Σοβιετικούς επεκτάθηκε και στα σοβιετικά ονόματα, που απαγορεύονταν να εμφανιστούν σε βιβλία. Απαγορεύθηκε επίσης στους συγγραφείς να τονίζουν ή να υπογραμμίζουν τη λέξη «κόκκινος» στα βιβλία τους, λόγω των κομμουνιστικών συνειρμών που εξέγειρε!
Πολλοί αριστεροί Έλληνες συγγραφείς υπέφεραν αυτή την περίοδο. Μεταξύ αυτών, η αυτοεξόριστη Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ, της οποίας χειρόγραφα βιβλίων καταστράφηκαν από τη χούντα, ο Άρης Αλεξάνδρου, ο Τίτος Πατρίκιος, η Έλλη Αλεξίου, που τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό και της απαγορεύτηκε το 1973 να ανεβάσει στο θέατρο το «Μια ημέρα στο γυμνάσιο», ο Κώστας Μουρσελάς για τα έργα του «Στάση λεωφορείου» και «Το αυγό», ο Ιάκωβος Καμπανέλλης για το εμφανώς αντιδικτατορικό «Το μεγάλο μας τσίρκο» (1973), με φυλάκιση μάλιστα των συντελεστών της παράστασης του τελευταίου (Κ. Καζάκος, Τ. Καρέζη) και πολλοί άλλοι. Ο Γιάννης Ρίτσος συνελήφθη το καλοκαίρι του 1967 για τα πολιτικά του φρονήματα.
Δεν έλειψαν και οι προσαγωγές συγγραφέων για συγκεκριμένα έργα τους που κρίθηκαν πως έχουν «άσεμνο περιεχόμενο». Ο Νίκος Κάσδαγλης δικάστηκε τον Απρίλιο του 1970 για το «άσεμνο» μυθιστόρημά του «Εγώ είμι Κύριος ο Θεός σου» (1961) και αθωώθηκε. Ομοίως αθωώθηκε και ο Μένης Κουμανταρέας που είχε οδηγηθεί στο δικαστήριο για τη συλλογή διηγημάτων του «Το αρμένισμα» (1967). Περισσότερο ταλαιπωρήθηκε ο Ηλίας Πετρόπουλος με τα ιδιαίτερα προχωρημένα για την εποχή γραπτά του. Για το βιβλίο του «Ρεμπέτικα τραγούδια», που δεν έφερε καν σφραγίδα λογοκρισίας, δικάστηκε και καταδικάστηκε το 1968 σε πεντάμηνη φυλάκιση. Το 1972 φυλακίστηκε για το τολμηρό για την εποχή «Καλιαρντά» (1971) αλλά και για το ποίημά του «Σώμα».
Το Νοέμβρη του 1969, σταμάτησε η προληπτική λογοκρισία των βιβλίων με τη θέσπιση ενός καινούριου νόμου, που επέτρεπε στους ίδιους τους συγγραφείς και τους εκδότες να λογοκρίνουν ή να απαγορεύουν μόνοι τους τη δουλειά τους. Κάθε καινούριο βιβλίο που εκδιδόταν υποχρεούταν επίσης να έχει έναν τίτλο που να αντιστοιχεί με ακρίβεια στα περιεχόμενά του: οι μεταφορικοί ή κρυπτικοί τίτλοι κρίθηκαν επικίνδυνοι. Στο μεταξύ, συντάχθηκε μία λίστα με περίπου 760 βιβλία από περίπου 200 συγγραφείς που κρίθηκαν απαγορευμένα. Μεταξύ αυτών, βιβλία του Ονορέ ντε Μπαλζάκ, των υπαρξιστών Ζαν Πολ Σαρτρ και Σιμόν ντε Μποβουάρ, του Τολστόι, του Σέξπιρ, όλες οι αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες (για παράδειγμα, η «Λυσιστράτη») και ακόμα και τα απομνημονεύματα ηρώων της Ελληνικής Επανάστασης όπως ο Κολοκοτρώνης και ο Καραϊσκάκης! «Επικίνδυνα» για το καθεστώς βιβλιοπωλεία υποχρεώθηκαν να κλείσουν.
Ακριβώς 40 χρόνια πριν, το 1972, η ελληνική λογοκρισία έκανε – τρόπον τινά – τον γύρο του κόσμου, όταν απασχόλησε ένα από τα άρθρα του νεοσύστατου τότε περιοδικού Index on Censorship, του μοναδικού περιοδικού αφιερωμένου αποκλειστικά στο φαινόμενο της λογοκρισίας (έκτοτε έχει διακριθεί πολλάκις για τη δράση και το έργο του). Το παρθενικό τεύχος του περιοδικού ήταν αφιερωμένο στη λογοκρισία σε χώρες με ολοκληρωτικά καθεστώτα, όπως η Πορτογαλία και φυσικά η Ελλάδα.
Το περιοδικό δημοσίευσε επίσης μία λίστα με βιβλία που απαγορεύονταν ή λογοκρίνονταν εκείνη την περίοδο στην Ελλάδα, βάσει μίας καινούριας λίστας που είχε συνταχθεί τον Οκτώβριο του 1971. Δίπλα στον τίτλο του απαγορευμένου βιβλίου και του συγγραφέα του αναγράφεται και ο λόγος της απαγόρευσης. Μπορεί να δει κανείς πως η επιλογή έγινε με γνώμονα κυρίως τον συγγραφέα και όχι τον βιβλίο. Οι blacklisted συγγραφείς (ή σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως π.χ. σε ένα βιβλίο του Χαριλάου Τρικούπη, ο μεταφραστής ή ο επιμελητής) είναι όσοι θεωρήθηκαν αριστεροί. (Διάβασε ολόκληρο το σχετικό άρθρο εδώ).
Στη λίστα με εγχώριους συγγραφείς βρίσκουμε τα «12 μαθήματα για τον κινηματογράφο» του Βασίλη Ραφαηλίδη («επειδή ο συγγραφέας είναι κομμουνιστής»), τον «Φόβο της ελευθερίας» του Δημήτρη Μαρωνίτη που είχε διαφύγει την περίοδο εκείνη στο εξωτερικό («λόγω του αντικυβερνητικού του περιεχόμενου»), «Δημοτικισμός και παιδεία» του (ήδη εκλιπόντος τότε) παιδαγωγού Αλέξανδρου Δελμούζου («επειδή η δουλειά του μπορεί να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης στα χέρια της κρυπτοκομμουνιστικής Ελληνοευρωπαϊκής Κίνησης Νέων»), την «Αλήθεια για τους Έλληνες Πολιτικούς» του Γεωργίου Ράλλη («δεξιός πολιτικός αλλά αντικυβερνητικό περιεχόμενο»), μία βιογραφία του Γεωργίου Παπανδρέου και απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη (με επιμέλεια του αριστερού Τάσου Βουρνά, που εξηγεί την αναπάντεχη αυτή λογοκρισία ενός βιβλίου αφιερωμένου στη ζωή ενός αγωνιστή του 1821).
Από βιβλία ξένων συγγραφέων εντοπίζουμε στη λίστα το «Έρως και πολιτισμός» του Χέρμπερτ Μαρκούζε («επειδή ο συγγραφέας ανήκει στη νέα αριστερά»), τη «Ζωή του Γαλιλαίου» και «Τρόμος και αθλιότητα του Τρίτου Ράιχ» του Μπέρτολτ Μπρεχτ («κομμουνιστής»), την «Κυρία με το σκυλάκι και άλλες ιστορίες» του Άντον Τσέχοφ («σκόπιμη προβολή της ρωσικής λογοτεχνίας»), την «Ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης» του Τρότσκι, «Μ’ανοιχτά χαρτιά» του Λουίς Αραγκόν («κομμουνιστικό περιεχόμενο»), τα «Προβλήματα οντολογίας και πολιτικής» του μαρξιστή Γκέοργκ Λούκατς και «Τι είναι λογοτεχνία;» του Ζαν-Πολ Σαρτρ.
Η στιγμή της κυκλοφορίας του περιοδικού δεν είναι τυχαία: είχε μόλις προηγηθεί η δημοσίευση ενός άρθρου στο «Βήμα» που κατήγγειλε την ύπαρξη μίας «μαύρης λίστας» συγγραφέων και βιβλίων, αναφέροντας μάλιστα πως είχε μοιραστεί  σε βιβλιοπωλεία προς συμμόρφωση. Το σχετικό άρθρο βασίστηκε σε πληροφορίες του Αμερικανού δημοσιογράφου Χένρι Καμ και δημοσίευσε τη σχετική λίστα – με περίπου 120 βιβλία. Ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και εκπρόσωπος Τύπου της κυβέρνησης Βύρων Σταματόπουλος αρνήθηκε, σε σχετική ερώτηση των New York Times, την ύπαρξη μίας τέτοιας λίστας, αν και επισήμανε πως προβλέπεται συνταγματικά (άρθρο 14) η λήψη μέτρων για την αποφυγή της κομμουνιστικής προπαγάνδας, αφού «ο κομμουνισμός είναι ο χειρότερος εχθρός της δημοκρατίας».
Φυσικά, ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιο, και όπως μπορεί να δει κανείς και στα παρακάτω σκαναρισμένα κείμενα από το Index on Censorship, μια χαρά υπήρχε λίστα λογοκριμένων επί χούντας…

Πηγή: Athens Voice - Αναδημοσιεύθηκε στο AlfaVita

Ένα θεμελιώδες ποίημα εναντίον όλων των θεμελίων του Βασίλη Λαμπρόπουλου

Αναφερόμενος στον Μακρυγιάννη, ο Σεφέρης έγραψε: "Καταλαβαίνετε. Δε μιλά ο Λόρδος Βύρων, μήτε ο λογιότατος, μήτε ο αρχαιολόγος· μιλά ένας γιος τσοπάνηδων της Ρούμελης με το σώμα γεμάτο πληγές. ‘Γιαυτά πολεμήσαμε'. Δεκαπέντε χρυσοποίκιλτες ακαδημίες δεν αξίζουν την κουβέντα αυτού του ανθρώπου."
Ε λοιπόν κάποιοι από εμάς δεν καταλαβαίνουν αυτή την κουβέντα του Σεφέρη. Δεκαπέντε χρυσοποίκιλτοι συγγραφείς της Γενιάς του '30 δεν αξίζουν ένα ποίημα του Βύρωνα Λεοντάρη.
Ο Λεοντάρης έγραψε το « μόνον δια της λύπης...» (1976), το πιό καίριο, το πιό επείγον ελληνικό ποίημα των τελευταίων αιώνων. Κάθε ανάλυση της νεοελληνικής γραμματείας οφείλει να το λάβει υπ' όψιν. Θα αναφέρω μερικούς λόγους για τους οποίους συνιστά μια επιτομή της νεωτερικής ποίησης.
Πρώτον, αντλεί από κάθε μέτρο - ίαμβο, ανάπαιστο, δάκτυλο κλπ. Το μιμείται το παρωδεί, το οικειοποιείται, το υπονομεύει. Ο βηματισμός μπορεί να είναι πηγή αρμονίας ή διατονίας. Κάποτε ολοκληρώνεται κι άλλοτε παραπαίει. Η μετρική αβεβαιότητα είναι διαρκής, αρνούμενη να μελωδίσει.
Η μετρική αβεβαιότητα ενισχύεται από εκείνη της ρίμας. Ο Λεοντάρης είναι ένας βιρτουόζος της ομοικαταληξίας επειδή συχνά δεν του βγαίνει. Δεν ξέρεις ποτέ αν θα προκύψει. Η ομοιοκαταληξία δεν συνιστά καλλιλογία αλλά διακύβευμα. Συχνά διολισθαίνει. Αλλά όταν βρίσκει το στόχο της, κατορθώνει κάτι ακαριαίο. Βαθύ νόημα; Μα ποιός ενδιαφέρεται για νόημα; Η ρίμα του Λεοντάρη συνιστα γεγονός της ελληνικής γλώσσας. Δεν σημαίνει, συμβαίνει. Ωθεί την γλώσσα στα μουσικά και φιλοσοφικά όριά της.
Αυτό που ωθεί το εγχείρημα ακόμα πιο πέρα είναι πως το ποίημα βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με μια μεγάλη γκάμα της Δυτικής παράδοσης, κι αυτό το κάνει εξαιρετικά δυσπρόσιτο. Ενσωματώνει παραθέματα από τον Όμηρο, το Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, τον Χαίλντερλιν, τον Μαλλαρμέ, τον Παπαδιαμάντη και φυσικά τον Νίκο Καμπά. Αναφέρεται στον Σαίξπηρ, τον Μπάιρον, τον Ρεμπώ, τον Βερλαίν, τον Πάουντ, τον Σολωμό, τον Καρυωτάκη. Πρόκειται για ένα ιλλιγγιώδες πλέγμα παραπομπών και αναφορών που απαιτεί από τον αναγνώστη να έχει ισοδύναμη εγκυκλοπαιδική γνώση. Καμιά πηγή δεν κατονομάζεται. Δεν υπάρχει καμιά επεξήγηση, κανείς υπομνηματισμός. Το ποίημα είναι ασυμβίβαστα απαιτητικό. Αν δεν γνωρίζεις τις πηγές του, τότε δεν σε αφορά επειδή δεν μπορείς να καταλάβεις την λύπη του.
Αυτή η ασυμβίβαστη ελεγεία για την ποίηση βρίθει ερωτήσεων. Αναρωτιέται για την καταγωγή και τη δικαίωση εμπειριών και ιδεών. Κι όμως δεν έχει κανένα ερωτηματικό. Η στίξη απουσιάζει. Ένα ποίημα που εγκαλεί το βίωμα, την ποίηση, την εξέγερση δεν χρησιμοποιεί ερωτηματικά επειδή αυτό θα προϋπέθετε πιθανή απάντηση, κι απάντηση ο Λεοντάρης δεν θα καταδεχόταν.

Η σύνταξη του Λεοντάρη αναιρεί την ίδια την διαλεκτική. Η ασυμβίβαστη σκέψη του δεν υπερασπίζεται την αντίθεση ούτε την αντίθεση της αντίθεσης, όπως ο Αντόρνο, ο Ντεριντά και ο Νέγκρι. Δεν κάνει "αρνητική διαλεκτική". Δεν κάνει καν διαλεκτική. Η σύνταξή του δεν σου ζητά να πάρεις θέση. Ρωτά γιατί ποτέ κανείς θα έπαιρνε θέση και αφηγείται το τίμημα του να το κάνεις.
Το κορυφαίο ποίημα "μόνον δια της λύπης..." αναφέρεται συχνά στην επαναστατική παράδοση - τον Βασιάρη, τον Βελουχιώτη, τον Μάη του '68. Πριν σαράντα χρόνια άκουσα τον Βύρωνα να διαβάζει το χειρόγραφο στο σπίτι του Αντρέα και της Μαρίας Μυλωνά μπροστά σε όλη την παρέα,
κι ακόμα το ερώτημα στο νου μου επιμένει:
"για μας τι πια σημαίνει η λίμνη Τρασιμένη"


Ο Βασίλης Λαμπρόπουλος κατέχει την έδρα Κ. Π. Καβάφη, Κλασική και Συγκριτική Φιλολογία, Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν

Πηγή Η ΑΥΓΗ 

Ο γελοιογράφος Σταμάτης Πολενάκης και η εποχή του (1908-1997)

Την «παράδοξη» αντίληψη για το αστείο του πατέρα μου, γνωστού γελοιογράφου Σταμάτη Πολενάκη, κάποιοι τη χαρακτήριζαν «παράλογη» και «υπερρεαλιστική». Μπορεί να είναι και έτσι, δεν αντιλέγω, μα δεν φτάνει αυτό. Πρέπει να θυμίσω ότι η καταγωγή του πατέρα μου ήταν από τη Σίφνο και, για όσους γνωρίζουν τον τόπο και τους ανθρώπους του, αυτό σημαίνει πολλά.
Οι Σιφνιοί, εξωτερικά, δίνουν την εντύπωση ανθρώπων ήρεμων, λογικών και πειθαρχημένων, που κοιτάζουν μόνο τη δουλειά τους. Δεν επαναστατούν μπροστά στην αδικία και μοιάζει να ανέχονται στωικά τα πάντα. Μέσα τους, όμως, «βράζουν». Δεν ανέχονται τον «ξένο» που έρχεται με τη βία να τους επιβάλει τον δικό του νόμο και είναι έτοιμοι κάθε στιγμή να του «ανταποδώσουν», με τα αυτοσχέδια σκωπτικά τραγούδια στις γιορτές και τα πανηγύρια ή με το αιφνιδιαστικό ανατρεπτικό και άσεμνο χωρατό, που τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια κάθε εξουσίας.
Τέτοιοι είναι οι Σιφνιοί, τέτοιος ήταν ο πατέρας μου. Τα αστεία του πήγαζαν από μια βαθιά, ριζωμένη, ενδόμυχη διάθεση αμφισβήτησης... της εξουσίας της ίδιας της πραγματικότητας, που είναι η πιο ακλόνητη από όλες τις εξουσίες. Η φαντασία του ήταν «υπερρεαλιστική» και έτρεχε μπροστά, παρόλο που ο κατά τα άλλα ορθολογιστικός του ψυχισμός δεν τον άφηνε να το δεχτεί. Θεωρούσε τον Πικάσο και τους άλλους υπερρεαλιστές ως... συναδέλφους του, γελοιογράφους! Θα περιγράψω εικόνες του κοινού μας βίου, για να καταλάβετε.
Τότε που ήμουν ακόμη παιδί, ταξιδεύαμε οικογενειακώς στη Σίφνο: πατέρας, μητέρα, η αδελφή μου κι εγώ, η γιαγιά Κατίνα και η ψυχοκόρη μας, η Καλλιόπη, μαζί με τη μικρότερη αδελφή της, την Ευαγγελία. Φορτώναμε όλα μας τα μπαγκάζια σε ένα μεγάλο ταξί με σχάρα, το οποίο οδηγούσε ένας μαύρος από τη Σενεγάλη, ο μοναδικός που ζούσε, τότε, στην Αθήνα: το ξύλινο μπαούλο της γιαγιάς Κατίνας, δώδεκα βαλίτσες, μπόγοι, και από πάνω το κλουβί με τα πουλερικά. Εκτρέφαμε τρεις κότες, τη «Σκουφάτη», την «Ξεσκούφωτη» και μια ανώνυμη, που έβοσκαν αμέριμνες στον κήπο μας της Κυψέλης, για να μας γεννούν φρέσκα αυγουλάκια. Είχαμε και κήπο τότε, δεν είχε ακόμη επικρατήσει ο θεσμός της «αντιπαροχής», έβλεπες ελάχιστες πολυκατοικίες.
Κατεβαίναμε την Πειραιώς για να φθάσουμε στο λιμάνι και μας ακολουθούσε ένα δεύτερο ταξί, παρόμοια φορτωμένο, με τις λοιπές εξαδέλφες, θείες κ.λπ. Μέναμε όλοι στον ίδιο δρόμο. Η μητέρα μου, εμπειρική γνώστρια των καιρών και των ανέμων, περίμενε να φθάσουμε στο Γκάζι, που ήταν ακόμη τότε μια ενεργή μονάδα παραγωγής αεριόφωτος. Παρατηρούσε προς τα πού έγερνε ο πυκνός καπνός από τα φουγάρα, για να βγάλει τελικό χρησμό και να δώσει την έγκρισή της αν οι καιροί είναι μενετοί και να συνεχίσουμε απρόσκοπτα την κάθοδο και να αναφωνήσουμε στο τέλος, όλοι μαζί: «θάλαττα, θάλαττα!».
Ο πατέρας μου, εξ αυτού του λόγου, αποκαλούσε τη μητέρα μου «Ξενοφώντα» και εμάς τους άλλους «μύριους». Η μητέρα εκνευριζόταν λίαν, επειδή Ξενοφών λεγόταν και ο άσωτος σύζυγος της θείας μας της Μαρίας, που την είχε εγκαταλείψει προ ετών για μια άλλη γυναίκα, θανάσιμο αμάρτημα τότε, αλλά εν πολλοίς και τώρα που σας μιλώ... Το «μύριοι» δεν της «μύριζε» άσχημα, θύμιζε μυριστικά της Σίφνου που «ξεπλένουν» παλιές ή νέες κρυφές αμαρτίες.
Αν φυσούσε βοριάς, η μητέρα, που σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της υπέφερε από ναυτία, εξέδιδε άνευ συζητήσεως σήμα απαγορευτικό και το ταξίδι μας αναβαλλόταν, μέχρις ότου πνεύσουν άνεμοι ευνοϊκοί. Το «πρόγραμμα» δεν περιλάμβανε, ευτυχώς, τη θυσία καμιάς Ιφιγένειας. Η αδελφή μου, έτσι, τη γλίτωνε. Γυρίζαμε άναυλα στο σπίτι και ξεφορτώναμε βαρυγκομώντας τα μπαγκάζια. Μας ακολουθούσε, σε ένα νεύμα του οδηγού, το δεύτερο ταξί με το υπόλοιπό σόι, τις εξαδελφοθείες. Επειδή ο μαύρος οδηγός μας, γνήσιο τέκνο του μητριαρχικού αφρικανικού πολιτισμού, αναγνώριζε ως αρχηγό της οικογενείας μας μόνον τη μητέρα και έπαιρνε εντολές από εκείνη. «Εγκώ μόνον κυρία ξέρω, κανέναν άλλον» έλεγε.

***

Πρέπει, όμως, επίσης, να πω ότι και ο πατέρας μου, ως γνήσιος Σιφνιός, δεν άφηνε χωρίς τη θέλησή του τη μητέρα μου να κάνει κουμάντο σε όλα. Κάπου τον διευκόλυνε αυτό. Η δομή της οικογένειας στη Σίφνο είναι, ακόμη σήμερα, σε μεγάλο βαθμό μητριαρχική. Η καταγωγή είναι μητρογραμμική, τα παιδιά ανήκουν στη μάνα και βλέπεις παντού οι γυναίκες να κυριαρχούν. Θεωρούνται «θεές». Ερχόντουσαν όμως στιγμές που ο πατέρας μου δεν άντεχε άλλο την παραδοσιακή σιφνέικη γυναικοκρατία. Ξαφνικά και απότομα, αποφάσιζε να «γυρίσει φύλλο». Έτσι, έπιασε μια μέρα να σχεδιάζει αλλιώς τη διαδρομή. Με το απαραίτητο μπαξίσι στον οδηγό, παίρναμε πια τη Συγγρού αντί της Πειραιώς, για να συνεχίσουμε ύστερα παραλιακή, όπου δεν υπάρχουν φουγάρα εργοστασίων και δεν «αναθρώσκει καπνός».
Η μητέρα, απορροφημένη, όπως πάντα, στα δικά της, δεν έπαιρνε αμέσως χαμπάρι την αλλαγή πορείας. Σήκωνε, κάθε τόσο, απλώς, το κεφάλι και αναζητούσε... φουγάρα στη Συγγρού. Δεν έβλεπε και επέστρεφε στους λογισμούς της. Όταν καταλάβαινε την απάτη, ήταν πλέον αργά. Έτσι, μπαίναμε θριαμβευτικά στον «Κανάρη» ή στον «Μιαούλη», τα σαπιοκάραβα των ιταλικών πολεμικών επανορθώσεων. Μετά από δέκα ή δώδεκα ώρες κοπιαστικό ταξίδι, φτάναμε επιτέλους, ταρακουνημένοι, νύχτα, στο σκοτεινό, αφιλόξενο λιμάνι των Καμαρών. Τότε, μόλις, άρχιζε το αληθινό πανηγύρι.
Δεν είχε γίνει ακόμη ο μόλος, και έπρεπε να βγούμε με τις βάρκες. Εκεί να δεις! Μονίμως φουρτουνιασμένη η Καμάρα όλο το καλοκαίρι, με τους αδιάκοπους βοριάδες, ερχόντουσαν οι λάντζες, των Μπουλήδων, των Καμπουράκηδων, του Μπελενιού, και ζυγιάζονταν κάτω από τη στενή βαπορίσια σκάλα, που ανεβοκατέβαινε σαν την τρελή. Έπρεπε να τα υπολογίσεις όλα προσεχτικά, την απόσταση, το ύψος, τη δύναμη του ανέμου, τη φορά των κυμάτων, τη ροπή στρέψης του πλοίου, προτού πηδήξεις. Άλλοτε βρισκόσουν στην κουπαστή της λάντζας, άλλοτε αλλού...
Και, καλά, εμείς τα παιδιά το διασκεδάζαμε κιόλας. Μα οι μεγάλοι; Οι γριές; Αυτές τις είχαν αναλάβει οι χεροδύναμοι μούτσοι του πλοίου. Τις έπαιρναν στα γερά τους μπράτσα, τις τραμπάλιζαν λίγο πάνω από το κύμα για να συνηθίσουν στο κούνημα, σημάδευαν... και τις ξαμολούσαν στην αγκαλιά του «Γιω», του «Για», του «Κω», του «Λευτέ», που περίμεναν στις λάντζες, όρθιοι. Ακουγόταν από κάτω η κραυγή: «Έτοιμος! Αμόλα την... κούκλα!». Στον αέρα η «κούκλα», με αξιοσημείωτα ποσοστά ευστοχίας. Άκουγες, βέβαια, πού και πού ένα «πλουφ», μα κανείς δεν είναι τέλειος. Και οι γριές το διασκέδαζαν, με την ψυχή τους. Κάθε μία είχε τον δικό της, αποκλειστικό βαρκάρη, δεν ήθελε άλλον.
Ο ρόλος του πατέρα μου ήτανε να μετρά τις ψυχές, να μην αφήσουμε καμιά στο παπόρι. Η μητέρα μου τον κατηγορούσε ότι διαλέγει πάντα τα εύκολα. Εκείνος ύψωνε με απορία τους ώμους, λες και αναρωτιόταν: «Εύκολο πράμα είναι να μετράς ψυχές;». Όσο για τα μπαγκάζια, τις πιο πολλές φορές τα μαζεύαμε το πρωί απ' την άμμο όπου τα ξέβγαζε το κύμα. Όσα επέπλεαν ακόμη, ερχόταν το «Σπυ» με τη μικρή του βάρκα, τη «Μαρτιγάνα», και τα ψάρευε με το καμάκι. Ο πατέρας μου δεν συμμετείχε στην επιχείρηση περισυλλογής τους. Άπλωνε τα χαρτιά του σε ένα πρόχειρο τραπέζι, το ίδιο επάνω στο οποίο σχεδίαζε στην κατοχή τα περίφημα σκίτσα του που σατίριζαν τον Μουσολίνι, έπιανε τα μολύβια του και αποτύπωνε τη σκηνή, προς μεγάλη αγανάκτηση της μητέρας, που αγωνιούσε για την τύχη του μπόγου με τα ασπρόρουχα. Τα έφερνε σε λίγο το «Σπυ», τα ξεκουβαριάζαμε και τα απλώναμε να στεγνώσουν.
Θυμάμαι, σε μια τέτοια επεισοδιακή άφιξη, που το αγριεμένο κύμα πήρε από το αυτί της θείας μας της Μαρίας το ακουστικό βαρηκοΐας και την είχαμε κουφή όλο το καλοκαίρι. Προς μεγάλη ικανοποίηση του πατέρα μου, που έτσι δεν θα ήταν πια υποχρεωμένος να απαντά στη μόνιμη απαίτησή της: «Να πας, ως πρεσβύτερος εξάδελφος, και να φέρεις αμέσως πίσω, σπίτι, τον ανεπρόκοπο τον άντρα μου!».
Από τέτοιες «ξεκούρδιστες» καταστάσεις (ή, αν θέλουμε, ανάποδα κουρδισμένες) πήγαζε η «παράδοξη» αντίληψη για το αστείο, του πατέρα μου, Σταμάτη Πολενάκη. Όχι υποχρεωτικά «υπερρεαλιστική» ή «παράλογη», σκέτα ανθρώπινη. Είχε συλλάβει ότι η πραγματικότητα είναι, κάποιες φορές, υπερρεαλιστική, αλλά εμείς απλώς... την έχουμε συνηθίσει ως τέτοια, και δεν το καταλαβαίνουμε. Έτσι, σε δύσκολους καιρούς, κατεδάφιζε μέσα του όλα τα υπολείμματα της στενής, κοντόθωρης, άκαρδης, καθημερινότητας, ανατίναζε με όπλο του το γέλιο τη στυγνή δικτατορία της και μας χάριζε τις αμίμητες γελοιογραφίες του.

Λέανδρος Πολενάκης 

Σάββατο 16 Αυγούστου 2014

Η Τέχνη και η Ποίηση δεν μας βοηθούν να ζήσουμε

Ελένη Πατρικίου

Ο Εγγονόπουλος είχε δίκιο: περιφρόνησις απόλυτη / αρμόζει / σ' όλους αυτούς τους θόρυβους / τις έρευνες / τα σχόλια επί σχολίων / που κάθε τόσο ξεφουρνίζουν / αργόσχολοι και ματαιόδοξοι γραφιάδες / γύρω από τις μυστηριώδικες κι αισχρές συνθήκες / της εκτελέσεως του κακορίζικου του Λόρκα / υπό των φασιστών.
Ο Λόρκα δεν δολοφονήθηκε γιατί ήταν ιδιαιτέρως αριστερός. Ο γαμπρός του, αριστερός δήμαρχος της Γρανάδας, είχε εκτελεστεί μια μέρα νωρίτερα, όντως για πολιτικούς λόγους. Αλλά η εμπλοκή του Λόρκα στην Αριστερά ήταν πολύ ασθενής για να προκαλέσει τη δολοφονία του. Ο Λόρκα είχε κομμουνιστές φίλους, είχε προσυπογράψει το Μανιφέστο της κομμουνιστικής εφημερίδας Mundo Obrero και το είχε απαγγείλει στη γιορτή προς τιμήν του ποιητή Ραφαέλ Αλμπέρτι. Αλλά όταν ο Αλμπέρτι έγινε μέλος του Κ.Κ., ο Λόρκα είχε σχολιάσει: «Τώρα δεν θα ξαναγράψει τίποτα που να αξίζει τον κόπο».
Η αριστερότερη πράξη της ζωής ήταν η πενταετής αφοσίωσή του στο «Θέατρο της Παράγκας», που έως τον Απρίλιο του 1936 περιόδευε παίζοντας στα χωριά το ρεπερτόριο του ισπανικού «Χρυσού Αιώνα» (Θερβάντες, Καλδερόν, Λόπε ντε Βέγκα, Τίρσο ντε Μολίνα) και τα πρωτοποριακά έργα της «γενιάς του '26»). Άσκηση στην «ισπανικότητα», άσκηση στο αισθητικό χτίσιμο ενός αντι-αστικού θεάτρου, ασκητική αφοσίωση σε ένα φτωχό θέατρο για ένα φτωχό κοινό, ασκητικός πειραματισμός, η θεατρική περιπέτεια του Λόρκα ήταν βαθιά αριστερή, αλλά ελάχιστα στρατευμένη.
Η φιλία του με τον ιδρυτή της Ισπανικής Φάλαγγας Πρίμο ντε λα Ριβέρα έπαιξε κάποιο ρόλο στην επιλογή του ως θύματος: η αντιπαράθεση ανάμεσα στις παραστρατιωτικές φασιστικές οργανώσεις ήταν πιθανώς η αιτία που έφερε το απόσπασμα της Ομοσπονδίας της Αυτόνομης Δεξιάς στο σπίτι του φαλαγγίτη ποιητή Λουίς Ροθάλες, όπου είχε αναζητήσει καταφύγιο ο Λόρκα.
Η ομοφυλοφιλία του Λόρκα ήταν ασφαλώς ένας επιπλέον λόγος. Οι απαγωγείς του Λόρκα ήταν ιδιαίτερα εύγλωττοι, τόσο κατά τη στιγμή της σύλληψής του όσο και μετά την δολοφονία: σκοπός τους ήταν να ταπεινώσουν έως θανάτου την «αδελφή» που πρόδωσε την ισπανική αρρενωπότητα.
Ο ίδιος ο Λόρκα, που είχε ζήσει έναν έως καταθλίψεως οδυνηρό έρωτα με τον Νταλί, αλλά είχε αρχίσει να "συμβιώνει" με το γεγονός της ομοφυλοφιλίας, είχε κρατήσει μυστικά τα «Σονέτα στον σκοτεινό έρωτα». Δεν έκρυβε όμως πως η επίμονη ενασχόληση με την καταπίεση των γυναικών από την απαρχαιωμένη ισπανική πατριαρχία (στον Ματωμένο Γάμο, τη Γέρμα, τοΣπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα) ήταν συνέπεια της αυτολογοκρισίας που τον εμπόδιζε να εστιάσει απροκάλυπτα πάνω στα προβλήματα των ανδρών.
Η αυτολογοκρισία συμπληρώθηκε ευνόητα από τη φρανκική λογοκρισία μετά το τέλος του Εμφυλίου. Ανασυμπληρώθηκε με την παραμορφωτική άρση αυτής της λογοκρισίας το 1953, όταν άρχισε να επανεκδίδεται και να παίζεται. Και συνεχίζεται έως σήμερα από την οικογένειά του, η οποία έχει αυτοχρισθεί «θεματοφύλακας» του έργου και της «μνήμης» του μεγάλου νεκρού.
Η δολοφονία του Λόρκα ξεπερνά τα όρια της ισπανικής εμφύλιας σύγκρουσης και του φασιστικού φαινομένου. Ο Λόρκα εξοντώθηκε πρωτίστως ως ποιητής και, αντίθετα απ' ό,τι παρηγορητικά ισχυριζόμαστε, η εξόντωση επετεύχθη, το ποιητικό έργο διακόπηκε, η επαφή μ' αυτό παραποιήθηκε. (Όπως ακριβώς διακόπηκε το έργο και διαστρεβλώθηκε η πρόσληψη της δημιουργίας όλων των δολοφονημένων από καθεστώτα ποιητών).
Αυτού του είδους η ριζική λογοκρισία δεν αποκαλύπτει ειδικώς τη φύση του φασισμού. Η φύση του φασισμού αποκαλύπτεται σε όλη την κτηνωδία της σε κάθε δολοφονία που επιχειρεί, με κάθε άνθρωπο που βασανίζεται έως θανάτου σ' ένα χαντάκι σαν αυτό του Καμίνο ντε λα Φουέντε, με κάθε άνθρωπο που ρίχνεται στους τεράστιους ομαδικούς τάφους του 20ού και, μάλλον, του 21ου αιώνα.
Αλλά η δολοφονία του Λόρκα μας αποκαλύπτει αυτό που ήδη γνωρίζαμε και συνεχίσαμε επώδυνα να μαθαίνουμε. Ότι η ποίηση είναι μία επικίνδυνη επιλογή. Έως θανάτου.
Τότε συνειδητοποίησα ότι είχα δολοφονηθεί.
Με αναζήτησαν στα καφενεία, στα νεκροταφεία, στις εκκλησίες.
...αλλά δεν με βρήκαν.
Δεν με βρήκαν ποτέ;
Όχι. Δεν με βρήκαν ποτέ.
[Ο ποιητής στη Νέα Υόρκη]

Παρασκευή 15 Αυγούστου 2014

Athens Βike Festival: Η μεγάλη γιορτή του ποδηλάτου επιστρέφει για 5η χρονιά

Το Athens Βike Festival έχει γίνει θεσμός και το 2014 γιορτάζει τα πέντε του χρόνια στα αθηναϊκά δρώμενα. Η περσινή διοργάνωση στην Τεχνόπολις συγκέντρωσε 30.000 επισκέπτες, αριθμός που φέτος αναμένεται να ξεπεραστεί. 

Για 3 ημέρες από τις 19 έως τις 21 Σεπτεμβρίου οι Αθηναίοι θα έχουν την ευκαιρία να δουν, να δοκιμάσουν και να ενημερωθούν σχετικά με το ποδήλατο που έχει μπει για τα καλά στην καθημερινότητα των πολιτών, αφού έχει γίνει μέσο τόσο ψυχαγωγίας και άθλησης όσο και μετακίνησης για πολλούς, ενώ παράλληλα συνεχίζει να κερδίζει έδαφος. 

Δορυφόρος υψηλής ανάλυσης θα βελτιώσει τις εικόνες του Google Earth

Ο βασικός προμηθευτής δορυφορικών εικόνων για τους χάρτες του Bing και του Google Earth εκτόξευσε την Πέμπτη τον ισχυρότερο μη στρατιωτικό δορυφόρο γεωσκόπησης που έχει κατασκευαστεί ως σήμερα.

Ο δορυφόρος WorldView 3 της Digital Globe, ο οποίος εκτοξεύτηκε από την αεροπορική βάση Βάντενμπεργκ στην Καλιφόρνια, θα προσφέρει εικόνες με ανάλυση 31 εκατοστών -αυτή είναι η ελάχιστη διάσταση που πρέπει να έχει ένα αντικείμενο για να ξεχωρίζει στις εικόνες.

Τετάρτη 13 Αυγούστου 2014

Ρόμπιν Γουίλιαμς: η θλίψη ενός κλόουν που δεν έπαιρνε διόρθωση

Του Σάιμον Τζένκινς - The Guardian
Ο Γουίλιαμς όπως πολλοί άλλοι, πάλευε με τους προσωπικούς του δαίμονες και τον εθισμό. Μια ψυχική ασθένεια λειτουργεί ως οδοστρωτήρας - εξακολουθεί όμως να μην είναι πλήρως κατανοητή.
Η θλίψη του κλόουν είναι μια ειρωνεία της σόουμπιζ που κρατά χρόνια. Ο θάνατος του κλόουν είναι ακόμη πιο θλιβερός. Αλλά ο Ρόμπιν Γουίλιαμς δεν ήταν ένας συνηθισμένος κλόουν, ήταν ένας κλόουν του πάλκου, κυρίαρχος ακόμη και μόνος, με ρίμες, μιμήσεις, μεταμφιέσεις, παραμορφώσεις του προσώπου, οργή και ιλαρότητα. Έκανε τον κόσμο να γελά, τον έκανε και να κλαίει. Είχε το χάρισμα να ενισχύει τις ζωές των άλλων, αλλά δεν μπορούσε να διαχειριστεί τη ζωή ενός ανθρώπου, τη δική του ζωή. Μόλις τον περασμένο μήνα ο Γουίλιαμς εισήχθη ξανά σε κέντρο απεξάρτησης στη Μινεσότα.

Κυριακή 10 Αυγούστου 2014

Ιχνηλατώντας την πολιτική πορεία του Γιώργου Θεοτοκά

του Σπύρου Κακουριώτη
Η ιστορική βιογραφία αποτελεί ένα από τα δυσκολότερα είδη ιστορικής συγγραφής, μολονότι η βιβλιογραφία, ιδιαίτερα η αγγλοσαξωνική, συχνά κατακλύζεται από πονήματα του είδους, όχι πάντα αξιομνημόνευτης ποιότητας.
Οι δυσκολίες έγκεινται, βεβαίως, στις απαιτήσεις εις βάθος γνώσης όχι μονάχα μιας ιστορικής περιόδου που απλώνεται στη διάρκεια μιας ζωής, περί τα 70 χρόνια, αλλά της εξοικείωσης, της «γνωριμίας», με τον ίδιο τον άνθρωπο τη ζωή του οποίου ο ιστορικός καλείται να ανασυστήσει.
Αν σε αυτές προστεθεί και η σχετική δυσανεξία της μη αγγλοσαξωνικής ιστοριογραφικής παράδοσης σε ό,τι αφορά τον ρόλο της προσωπικότητας στην ιστορία, μπορεί να καταλάβει γιατί στη χώρα μας η σχετική ιστοριογραφική παραγωγή παραμένει πενιχρή.
Το κενό αυτό επιχειρεί να καλύψει, σε κάποιον βαθμό, η πρωτοβουλία του Ιδρύματος της Βουλής να εγκαινιάσει την εκδοτική σειρά «Βιογραφίες πολιτικών», στο πλαίσιο της οποίας δημοσιεύονται μονογραφίες νεότερων ιστορικών και πολιτικών επιστημόνων, που αφορούν όχι μονάχα κοινοβουλευτικούς, όπως ο Γ. Καφαντάρης και ο Επ. Δεληγεώργης, αντικείμενο των δύο πρώτων έργων της σειράς, αλλά και πολιτικούς στοχαστές, όπως ο Γιώργος Θεοτοκάς, την πολιτική πνευματική διαδρομή του οποίου σκιαγραφεί ο ιστορικός και μουσικολόγος Λυκούργος Κουρκουβέλας.
«Στόχος μας δεν είναι να προσθέσουμε μία ακόμη βιογραφία του Βενιζέλου, του Καραμανλή ή των Παπανδρέου», μας λέει ο επιστημονικός υπεύθυνος, καθηγητής Ευάνθης Χατζηβασιλείου. «Προσπαθούμε να φωτίσουμε και άλλες πολιτικές προσωπικότητες, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο δίπλα ή παράλληλα με αυτούς τους κορυφαίους της ελληνικής πολιτικής ιστορίας». Όπως τονίζει, επιδίωξη της σειράς είναι να διευρυνθεί και πέραν του βενιζελογενούς χώρου, έτσι προγραμματίζεται η έκδοση, στο άμεσο μέλλον, βιογραφικών μονογραφιών για τον Δημήτριο Γούναρη, τον Γεώργιο Καρτάλη και τον Ηλία Ηλιού.
Η μελέτη του Λ. Κουρκουβέλα εστιάζει στον ρόλο του Γ. Θεοτοκά ως διανοούμενου που, με τις ιδέες, τα κείμενα και τις παρεμβάσεις του βρέθηκε στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου, από την εποχή του Μεσοπολέμου έως τον θάνατό του, το 1966.
Διαρθρώνεται σε τρία κεφάλαια, που αντιστοιχούν στις τρεις δεκαετίες συνειδητής παρέμβασης του λογοτέχνη και διανοούμενου: από τον ριζοσπαστικό ευρωπαϊσμό και την αναζήτηση της «ελληνικότητας» σε άμεσο διάλογο με αυτόν, κατά τη δεκαετία του '30, στην κοσμογονία του πολέμου και της αντίστασης, με τις σοσιαλίζουσες πολιτικές αναζητήσεις, και στην ισοπέδωση που ακολούθησε όταν ο Εμφύλιος ενοποίησε τις αστικές δυνάμεις, περιθωριοποιώντας φωνές σαν αυτή του Θεοτοκά, που αναζητούσαν μια οδό μεσότητας. Τέλος, παρακολουθεί την αποφασιστική πρόσδεση της σκέψης του στη δυτική, αντιολοκληρωτική επιλογή (κάτι που θα τον φέρει σε έντονη αντιπαράθεση με τον φίλο του Γ. Σεφέρη, εξαιτίας της επικριτικής θέσης του Θεοτοκά για τον αντιβρετανικό αγώνα στην Κύπρο), η στροφή του προς την ορθοδοξία και την αναζήτηση εκεί μιας εκδοχής της ελληνικότητας, καθώς και τις τελευταίες αναλαμπές ελπίδας και βαθύτατης απογοήτευσης, με τη νίκη της Ένωσης Κέντρου και τα Ιουλιανά, αντίστοιχα, λίγο πριν από τον θάνατό του.

Παναγής Τσαλδάρης

Χωρίς να εντάσσεται στη σειρά πολιτικών βιογραφιών, το έργο του δημοσιογράφου Γεώργιου Βούρου για τον Παναγή Τσαλδάρη, γραμμένο στα 1955, είκοσι σχεδόν χρόνια μετά τον θάνατό του, αποτελεί μια σημαντική πηγή για τον βίο και την πολιτεία του αρχηγού του Λαϊκού Κόμματος, αλλά και για την ίδια την εποχή κατά την οποία γράφτηκε. Πηγή την οποία κάνει και πάλι προσιτή η φωτοαναστατική ανατύπωσή του από το Ίδρυμα της Βουλής.
Όταν ο Βούρος ξεκίνησε τη σύνθεση της βιογραφίας του πρώην πρωθυπουργού, το 1953, ύστερα από προτροπή της συζύγου του Λίνας Τσαλδάρη, η διαιρετική τομή που είχε καθιερώσει ο Εθνικός Διχασμός και κυριάρχησε καθ' όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου αποτελούσε παρελθόν. Βενιζελικά και αντιβενιζελικά κόμματα, που αναστήθηκαν μετά την Κατοχή χάρις στον αντικομμουνιστικό αγώνα, βρίσκονταν πλέον στην ίδια πλευρά της καινούργιας διαιρετικής τομής που καθιέρωνε η εθνικοφροσύνη. Το ίδιο το κόμμα του Π. Τσαλδάρη, που στις εκλογές του 1946, υπό την ηγεσία του ανιψιού του, Κωνσταντίνου, είχε συγκεντρώσει, ελέω αποχής της Αριστεράς, το 55%, στις εκλογές του 1952 δεν κατάφερε να εκλέξει καν βουλευτή.
Σε αυτό το περιβάλλον, που χαρακτηριζόταν από την ενοποίηση των αστικών δυνάμεων πάνω στις γραμμές αντιπαράθεσης που έθεταν οι πραγματικότητες του Ψυχρού Πολέμου, ο Βούρος επιχείρησε να αφηγηθεί την ιστορία του πρώην πρωθυπουργού (1933-1935), εμμένοντας στις προσπάθειές του, κατά τον Μεσοπόλεμο, για μια πολιτική συνεννόησης και υπέρβασης του Εθνικού Διχασμού, καθώς και στην προσήλωσή του στον νόμο και τον κοινοβουλευτισμό, όπως τονίζει στην εισαγωγή της η καθηγήτρια Κωνσταντίνα Μπότσιου.

Λυκούργος Κουρκουβέλας
Γιώργος Θεοτοκάς
Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, 2013
σελ. 300

Γεώργιος Βούρος
Παναγής Τσαλδάρης (1867-1936)
Εισαγωγή: Κωνσταντίνα Μπότσιου
Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, 2014
σελ. 544

Το ζήτημα πια έχει τεθεί:
Ή θα εξακολουθούμε να γονατίζουμε
Όπως αυτός Ο δραπέτης
Ή θα σηκώσουμε άλλον πύργο ατίθασο
απέναντί τους.

Μιχάλης Κατσαρός

όστρια

Συγγενικές σχέσεις

 

© 2013 "στο... Επτά". All rights resevered. Designed by Templateism

Back To Top